Degenen die niet al te nieuw zijn weten
natuurlijk allang welk boek
(of liever welke trilogie) ik aanbeveel, nl. Het gouden kompas van
Philip Pullman, oorspronkelijk in het engels geschreven onder de
titel His dark materials. De trilogie bestaat uit de volgende delen:
Het noorderlicht / Northern Lights Het listige mes / The subtle knife De
amberkleurige kijker / The amber spyglass
Zoals ik ongeveer twee jaar geleden ook al aan jullie vertelde is het
eigenlijk onmogelijk om deze boeken uit te leggen aan iemand die ze niet
gelezen heeft. Toen iemand mij vroeg het te doen zei ik : "ja..euh...het
gaat over twee kinderen en godsdienst en paralelle werelden enzo..." ;-D
Klopt als een bus, maar doet het boek geen recht.
Het Gouden Kompas wordt om de een of andere reden vaak vergeleken met
Harry Potter, maar dat heb ik nooit zo goed begrepen. Ja, het gaat over
kinderen, en ja, het gaat ook over magische zaken, maar daar houden voor
mij alle vergelijkingen op. Waar Rowling nog veel met humor schermt en
toch echt voor kinderen schrijft (en ik vind Harry Potter te gek hoor), is
Pullman op een veel serieuzere toer, dodelijk serieus zelfs. Het is dus
zeker geen serie die alleen geschikt is voor de Harry Potter fanaten
Integendeel, ik zou willen zeggen tegen wie Harry Potter te kinderlijk
vindt: grijp Pullman bij z'n lurven en lees!
De drie boeken beschrijven de zoektochten, avonturen en reizen van
Lyra en Will (in het eerste deel speelt Will nog niet mee trouwens)
en ook die van allerlei mensen en wezens (en dat zijn er heel wat)
waarmee ze in contact komen door vele alternatieve werelden. Lyra
komt uit een wereld die in veel opzichten op de onze lijkt, maar toch ook
heel anders is. Will komt uit onze wereld.
In het gouden kompas, draait het allemaal om Stof, een ongrijpbaar
materiaal dat door bewustzijn wordt aangetrokken en zelf ook
bewustzijn heeft (misschien een beetje vergelijkbaar met de factor x
nu ik er zo over nadenk). Aangezien Lyra's wereld geregeerd wordt
door de kerk, is dit materiaal een grote bedreiging voor de heersende
macht, dus doet men er alles aan het te vernietigen of tot het ultieme
kwaad te verheffen.
Lyra komt in allerlei intriges en avonturen terecht als ze op zoek
gaat naar een vriendje dat, net als vele andere kinderen, is
verdwenen. Op de noordpool blijkt een gewetenloze vrouw vreselijke
experimenten uit te voeren. Meer vertellen is verpesten, hoe minder
je van het verhaal weet hoe beter.
Wat kom je zoal tegen in deze trilogie? Pratende vechtende
gepantserde beren, heksen, piraten, zigeuzen (een soort varende
zigeuners), engelen, wonderlijke dieren die op wielen rijden,
bijzondere instrumenten. De titels van de boeken duiden overigens op
die instrumenten:
Het gouden kompas is de zogenaamde alethiometer, een apparaatje
waarmee je de waarheid kunt achterhalen als je er gevoel/instinct
voor ontwikkelt (Lyra blijkt een natuurtalent).
Het listige mes komt in het bezit van Will en hij kan ermee een deur
naar andere werelden snijden en dichten. De amberkleurige kijker komt in
het bezit van een wetenschapster die in het derde deel een grote rol
speelt, en hiermee kun je Stof zien.
Het mooiste idee van al die eigenaardigheden van alternatieve
werelden vond ik zelf het feit dat in Lyra's wereld de ziel aan de
buitenkant met je meegedragen wordt in de vorm van een dier, een
zogenaamde daemon. Dit feit leidt tot een van de meest
hartverscheurende scènes in het derde deel en ik vertel lekker niet
welke dat is, maar ik stond in een overvolle trein op het balkon zo'n
beetje te janken ;-D.
Het is onmogelijk om deze trilogie te beschrijven zonder hem tekort
te doen. Laat ik zeggen dat je meegesleept wordt door zoveel
avonturen, zoveel mensen en ook zoveel ideeën over religie en het
universum dat ik het moeilijk vond om afscheid te nemen van Lyra en
Will toen het derde boek uit was.
Tot nu toe heb ik de trilogie aan vele mensen aangeraden en de
meesten werden er net zo door gegrepen als ik. Op een gegeven moment
had ik een heel gezin eraan verslingerd gekregen, die elkaar de
boeken uit de handen keken ;-D. Er is maar een manier om dat te
begrijpen: lezen die hap, want uit te leggen is het niet. Pullman
moet ervaren worden! Niet voor niets was het een van de 21 meest
gelezen boeken in The Big Read in Engeland.
Caatje
Toen mijn zusje vertelde dat ze een kinderboek had gelezen, fantasy maar
en leuker beter dan Harry Potter was ik uiterst nieuwschierig. (Vind trouwens dat Rowlings moet opschieten met deel 5...) En ik moet zeggen dat
ze wat betreft Philip Pullman geen ongelijk heeft. De drie delen van het gouden Kompas (Noorderlicht, Het listige mes en De amerkleurige
kijker) gaan over het meisje Lyra. In het eerste deel vermoed ze dat haar vader in
gevaar is en je gaat op zoek naar hem, om hem een belangrijk instrument te
brengen. In de wereld van Lyra hebben alle mensen Deamonen, wat je kunt zien als een dierlijke vorm van een deel van je bewustzijn. Bij kinderen
kunnen deze deamonen nog van gedaante verwisselen, bij volwassenen staat de vorm vast. een groep wetenschappers ontvoert kinderen om experimenten
te doen met de deamonen met als doel het onderzoeken van het fenomeen 'Stof'. Lyra valt van het ene avontuur in het andere en als lezer, ben je
nog niet bekomen van het eerste avontuur en je wordt alweer geconfronteerd met een volgend probleem.
Het leuke vond ik is dat Pullman veel minder