Philip Pullman
Noorderlicht, 
Het listige mes en 
De amerkleurige kijker


Degenen die niet al te nieuw zijn weten  natuurlijk allang welk boek (of liever welke trilogie) ik aanbeveel, nl. Het gouden kompas van Philip Pullman, oorspronkelijk in het engels geschreven onder de titel His dark materials. De trilogie bestaat uit de volgende delen: Het noorderlicht / Northern Lights Het listige mes / The subtle knife De amberkleurige kijker / The amber spyglass

Zoals ik ongeveer twee jaar geleden ook al aan jullie vertelde is het eigenlijk onmogelijk om deze boeken uit te leggen aan iemand die ze niet gelezen heeft. Toen iemand mij vroeg het te doen zei ik : "ja..euh...het gaat over twee kinderen en godsdienst en paralelle werelden enzo..." ;-D Klopt als een bus, maar doet het boek geen recht.

Het Gouden Kompas wordt om de een of andere reden vaak vergeleken met Harry Potter, maar dat heb ik nooit zo goed begrepen. Ja, het gaat over kinderen, en ja, het gaat ook over magische zaken, maar daar houden voor mij alle vergelijkingen op. Waar Rowling nog veel met humor schermt en toch echt voor kinderen schrijft (en ik vind Harry Potter te gek hoor), is Pullman op een veel serieuzere toer, dodelijk serieus zelfs. Het is dus zeker geen serie die alleen geschikt is voor de Harry Potter fanaten Integendeel, ik zou willen zeggen tegen wie Harry Potter te kinderlijk vindt: grijp Pullman bij z'n lurven en lees!

De drie boeken beschrijven de zoektochten, avonturen en reizen van Lyra en Will (in het eerste deel speelt Will nog niet mee trouwens) en ook die van allerlei mensen en wezens (en dat zijn er heel wat) waarmee ze in contact komen door vele alternatieve werelden. Lyra komt uit een wereld die in veel opzichten op de onze lijkt, maar toch ook heel anders is. Will komt uit onze wereld.

In het gouden kompas, draait het allemaal om Stof, een ongrijpbaar materiaal dat door bewustzijn wordt aangetrokken en zelf ook bewustzijn heeft (misschien een beetje vergelijkbaar met de factor x nu ik er zo over nadenk). Aangezien Lyra's wereld geregeerd wordt door de kerk, is dit materiaal een grote bedreiging voor de heersende macht, dus doet men er alles aan het te vernietigen of tot het ultieme kwaad te verheffen.

Lyra komt in allerlei intriges en avonturen terecht als ze op zoek gaat naar een vriendje dat, net als vele andere kinderen, is verdwenen. Op de noordpool blijkt een gewetenloze vrouw vreselijke experimenten uit te voeren. Meer vertellen is verpesten, hoe minder je van het verhaal weet hoe beter.

Wat kom je zoal tegen in deze trilogie? Pratende vechtende gepantserde beren, heksen, piraten, zigeuzen (een soort varende zigeuners), engelen, wonderlijke dieren die op wielen rijden, bijzondere instrumenten. De titels van de boeken duiden overigens op die instrumenten:

Het gouden kompas is de zogenaamde alethiometer, een apparaatje waarmee je de waarheid kunt achterhalen als je er gevoel/instinct voor ontwikkelt (Lyra blijkt een natuurtalent).

Het listige mes komt in het bezit van Will en hij kan ermee een deur naar andere werelden snijden en dichten. De amberkleurige kijker komt in het bezit van een wetenschapster die in het derde deel een grote rol speelt, en hiermee kun je Stof zien.

Het mooiste idee van al die eigenaardigheden van alternatieve werelden vond ik zelf het feit dat in Lyra's wereld de ziel aan de buitenkant met je meegedragen wordt in de vorm van een dier, een zogenaamde daemon. Dit feit leidt tot een van de meest hartverscheurende scènes in het derde deel en ik vertel lekker niet welke dat is, maar ik stond in een overvolle trein op het balkon zo'n beetje te janken ;-D.

Het is onmogelijk om deze trilogie te beschrijven zonder hem tekort te doen. Laat ik zeggen dat je meegesleept wordt door zoveel avonturen, zoveel mensen en ook zoveel ideeën over religie en het universum dat ik het moeilijk vond om afscheid te nemen van Lyra en Will toen het derde boek uit was.

Tot nu toe heb ik de trilogie aan vele mensen aangeraden en de meesten werden er net zo door gegrepen als ik. Op een gegeven moment had ik een heel gezin eraan verslingerd gekregen, die elkaar de boeken uit de handen keken ;-D. Er is maar een manier om dat te begrijpen: lezen die hap, want uit te leggen is het niet. Pullman moet ervaren worden! Niet voor niets was het een van de 21 meest gelezen boeken in The Big Read in Engeland.

Caatje

Toen mijn zusje vertelde dat ze een kinderboek had gelezen, fantasy maar en leuker beter dan Harry Potter was ik uiterst nieuwschierig. (Vind trouwens dat Rowlings moet opschieten met deel 5...) En ik moet zeggen dat ze wat betreft Philip Pullman geen ongelijk heeft. De drie delen van het gouden Kompas (Noorderlicht, Het listige mes en De amerkleurige kijker) gaan over het meisje Lyra. In het eerste deel vermoed ze dat haar vader in gevaar is en je gaat op zoek naar hem, om hem een belangrijk instrument te brengen. In de wereld van Lyra hebben alle mensen Deamonen, wat je kunt zien als een dierlijke vorm van een deel van je bewustzijn. Bij kinderen kunnen deze deamonen nog van gedaante verwisselen, bij volwassenen staat de vorm vast. een groep wetenschappers ontvoert kinderen om experimenten te doen met de deamonen met als doel het onderzoeken van het fenomeen 'Stof'. Lyra valt van het ene avontuur in het andere en als lezer, ben je nog niet bekomen van het eerste avontuur en je wordt alweer geconfronteerd met een volgend probleem. 

Het leuke vond ik is dat Pullman veel minder uitlegd waarom de dingen gebeuren en wat er nu precies aan de hand is. Net als Lyra ontdek je beetje bij beetje het mysterie. Het is minder voorspelbaar en schools als Harry Potter.

Aan het einde van deel 1 is duidelijk dat er verschillende werelden bestaan (zoals ook bij Diana Wynne Jones) en Lyra moet naar een volgende. Daar ontmoet ze dan in deel 2 Will. Will is pas 12 en al op de vlucht dit heeft ook bij hem te maken met zijn vader die ooit verdwenen is. Via een gat komt hij ook in een andere wereld en daar ontmoet hij Lyra. Samen gaan ze op zoek naar de twee vaders, de betekenis van 'Stof' en beleven weer het ene avontuur na het andere. Het wordt al duidelijker wat 'Stof' is, en wat er staat te gebeuren. Gebeurtenissen die nog meer dan bij Harry Potter hun oorsprong vinden in onderdelen van het christendom. Ik heb deel twee gisteren in 1 adem uitgelezen. En bleef toen met een kater achter, want deel 2 eindigt met een enorme cliffhanger en ik wilde niets liever dan weten wat er nu gaat gebeuren. Alleen deel 3 is nog niet in het nederlands verschenen! Zag dat Pullman zijn boeken in 1997 schreef en deel 3 is er wel in het Engels. Ga morgen gelijk informeren wanneer deel 3 in het nederlands uitkomt.

Ik heb alle drie delen van Pullman aan mijn zoon Julian (10) voorgelezen. Sommige onderdelen zoals de dingen die op de kerkgeschiedenis en de Inquisitie, heksenvervolging etc. betrekking hebben moest ik wel uitleggen. De nuances daarin zijn zelfs voor oudere kinderen heel moeilijk te begrijpen. En wat te doen met de doorschemerende kritiek op het Christendom in het algemeen. Uiteidelijk komt er in plaats van het Koninkrijk Gods , een Hemelse Republiek (eind van deel 3, misschien heb je dat nog niet gelezen). Al met al behoorlijk pittige stof voor kinderen. Ook emotioneel gezien vind ik dat er heel wat doorgemaakt wordt. Het is ook meer een tienerboek dan een kinderboek.

Phillip Pullman heeft nog veel meer geschreven. Al zijn boeken zijn spannend en diepgaand.



 


Meet Philip Pullman

Philip Pullman

 

 

 

 



 

Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 02/08/05  Eisjen

Terug naar top pagina