Dimitri Verhulst: Hoofdstuk V


Deze keer een gedicht dat ik niet koos om de vorm, maar vooral om de inhoud. Voor mij is dit gedicht over de dood een originele ode aan de liefde. Het figureert als hoofdstuk V in Dimitri Verhulsts Mevrouw Verona daalt de heuvel af.
Mevrouw Verona en haar man zijn gelukkig in de liefde maar hij krijgt kanker. In overeenstemming met de kernregel uit het gedicht ''wij twee mogen alleen van het leven zijn'' gaat hij het bos in en verhangt zich. Maar eerst
heeft hij een enorme houtstapel bij elkaar gehakt zodat zijn geliefde het nooit koud zal hoeven hebben. De schrijver heeft geregeld dat zij na de dood van haar lief de vurige minnaars in het dorp geen blik waardig keurt, ze blijft alleen en laat uit de boom waaraan haar doodzieke geliefde zich heeft verhangen een cello maken. Als die klaar is en zij na vele jaren het laatste houtblok op het vuur heeft gelegd daalt ze in de vrieskou de heuvel af. Ze weet dat ze niet meer naar boven zal kunnen en wacht in de sneeuw haar einde af. Maar zover is het nog niet in dit gedicht, hoofdstuk V. Verhulst (1972) wordt in Wikipedia genoemd als iemand 'die bekend staat om zijn scherpe pen, nooit bevreesd om kritiek op de hedendaagse maatschappij en ons allen te uiten'. Zo leer je hem in dit verhaal niet kennen. Het zal
de liefde wezen. 'Mevrouw Verona daalt de heuvel af 'is volgens de opdracht ''voor Nathalie, eindelijk''.


Ik zou willen dat je niet wacht als mijn moment daar is.
Je mag me nog even onderstoppen, maar ook niets
meer dan dat.
En als je tijdens dat onderstoppen ook nog
heel lief lacht
zal ik jouw geveinsd geluk jou voor die keer toch
wel vergeven.

Ga niet naast bed de wisselvallige intervallen van mijn
al rotte adem tellen. Houd mijn hand niet vast
die als een want zal worden neergelegd en waarin eens
mijn hand gezeten en naar die van jou gegrepen had.
Luister niet hoe het in mijn bast beestachtig bonkt
en reutelt,
hoe de kanker daar snel nog even aan mijn botten
sleutelt
en kijk niet in mijn ogen die gebroken in hun kassen
zich aanpassen aan het aardedonker
van wat geen nacht zal zijn.

Laat mij achter in die kamer. Alleen.
Want wij twee mogen enkel van het leven zijn.

Wees zo goed deze banaliteit te negeren en ga,
naar beneden, de tuin in.
Hang er jurken aan de wasdraad en ik zal kijken
door het raam hoe zij mij salueren in de wind.
Bak bijvoorbeeld ajuinen, en laat ze enorm bruinen
in de boter, zodat ik ze kan ruiken tot boven
en denken: 'Mijn god, wat kookt zij goed!'

Maar als ik de macht nog in mijn benen heb,
en daar hoop ik op,
zal ik me vastklampen aan de trapleuning
die ik eigenlijk nog eens vernissen moest,
en zeggen: 'Ik ben al naar boven, schat,
tot straks.'

uit: Mevrouw Verona daalt de heuvel af
Uitgeverij Contact
Amsterdam/Antwerpen 2006


Jop



 

 

 

 

 

Wat een mooi en zeer beeldend gedicht.
Fijn, je uitleg erbij, net of ik het hele boek gelezen heb
(wat ik zeker nog ga doen ;-)


Wat een vondst voor V alentijnsdag, hoofdstuk V en V erhulst.
Dit gedicht begrijp ik, omdat de beschrijving van zo'n alledaagse
handeling als de zieke, die als een dier in z'n eentje dood wil gaan,
geveinsd gelukkig lachend instoppen, me dicht op mijn huid komt. Ook die
enorme stapel brandhout hakken, raakt me. Zwaarder werk bestaat er voor
een zieke bijna niet, en dan erbij nog de symbolische betekenis.

Dit vind ik de kern van het gedicht:
'En als je tijdens dat onderstoppen ook nog
heel lief lacht
zal ik jouw geveinsd geluk jou voor die keer toch
wel vergeven.'

en het dubbelzinnige slot vind ik een geestige vondst.

Ik ben het met je eens dat dit een originele ode aan de liefde is, maar
dan begrijp ik niet dat diezelfde persoon als hij dood wil, zo'n
gruwelijke manier kiest. Is dat liefde?

Wat een pracht verzameling gedichten krijgen we zo voorgezet!


Ach wat mooi, je geliefde te willen beschermen voor het leed dat jij moet
doorstaan. Ik hoop wel dat de zij-figuur niet zal luisteren, want al denkt
de ik-persoon van niet, ook als iemand ziek en stervende is, blijf je van
hem/haar houden... en is instoppen en hand vasthouden dus geen daad van
geveinsd geluk. Denk ik. :-)


> Ach wat mooi, je geliefde te willen beschermen voor het leed dat jij
> moet doorstaan. Ik hoop wel dat de zij-figuur niet zal luisteren, want
> al denkt de ik-persoon van niet, ook als iemand ziek en stervende is,
> blijf je van hem/haar houden... en is instoppen en hand vasthouden dus
> geen daad van geveinsd geluk. Denk ik. :-)

?
Ik denk dat dat instoppen van een stervende geliefde het
hartverscheurendste moment van je leven is. Dat weet de zieke ook en hij
zegt als je dan nog lief lacht ( of je gelukkig bent) dan weet hij dat zij
toneelspeelt uit liefde. Hij weet dat zij weet dat hij enz. Wederzijds
beschermen. Uit liefde.




Dat bedoel ik. Ook dat hoort bij het geluk. En je geliefde weg te willen
houden op dat allerpijnlijkste momenten in je leven betekent hem/haar een
deel van het geluk te willen ontzeggen. Want wie weet heeft zij naderhand
wel de allermooiste herinneringen aan juist dAt moment, hoe vreselijk
verdrietig en pijnlijk het tegelijkertijd ook kan en zal zijn. Zo bedoelde
ik dat ook dat geluk niet geveinsd zal zijn: hoe lief ook, die bescherming
is juist schadelijk.


Ik zou meer moeten kijken naar hoe het een en ander door Verhulst onder
woorden is gebracht, maar ik erger me nogal al de dictator-achtige ik.
Onder het mom van 'liefde' geeft hij instructies hoe híj het allemaal wil
hebben. Misschien wil vrouwlief straks wel naast zijn sponde zitten wenen
inplaats van ajuinen te bakken. Bovendien moet ze later toch de kamer in
om het lijk netjes onder de aarde te stoppen. Of als hij zich verhangt mag
ze 'm lossnijden. Waar is hier de dialoog;-)?


Ontbrekende dialoog, tja. Je zou kunnen vinden dat het: Hij weet dat zij
weet dat hij enz. zoals Leidje de eerste strofe samenvatte een woordenloos
gesprek is. Dat hij alleen wil zijn als hij sterft frappeerde me zo, omdat
ik door een recent overlijden met de vraag rondliep of het wel de wens
van de stervende zou zijn geweest dat wij daar met zijn dertienen om het
bed stonden. Hoe kun je het leven loslaten als er zoveel verdriet om je
heen is. Waarschijnlijk is het niet voor niets dat zoveel mensen
wegglippen als er net even niemand aan hun bed zit. Dat was eigenlijk mijn
eerste motief om dit gedicht grondig te lezen. ''De laatste wens'' (wie
kan die weigeren) van jurken aan de waslijn en de geur van gebakken ui in
plaats van verdriet aan zijn bed maakte dat ik dit een typisch gedicht
vond van iemand die jong en verliefd is en de dood vooral vreest als
spelbreker in de liefde. Dat vertederde me. En de beelden zijn zo
aanstekelijk.

De kwestie van het verhangen speelt niet in het gedicht en daar heb je
inderdaad de context van het boek voor nodig. Ik noemde het niet voor
niets een sprookje. Daarin eten grote mannen kleine kinderen , stoppen
oude vrouwen jongetjes in de oven, en laten moeders hun kinderen achter in
het woud. Dialoog en inspraak komen er niet aan te pas. Ik mag me graag
ergeren aan dictatoriale mannen maar in dit moderne sprookje is de sfeer
er niet naar. Ik had zelfs nog niet bedácht dat de vrouw wel erg weinig
had in te brengen, maar gebruikte wel al het woord wensdroom, want dat ze
ongetrouwd zal blijven is natuurlijk een egocentrisch verlangen. Nou ja,
verliefdheid is ook nog geen liefde. Misschien komt er nog een rijper
boek, hopelijk even charmant.


Mooi!

ik las Mw. Verona daalt etc., nog niet.
Wél 'de helaasheid der dingen'. En ergerde mij daar zo aan, dat ik het
boek half uit ergens in een wachtkamer neer heb gelegd! Maar het kan
verkeren: afgelopen zaterdag zag ik in de schouwburg in Arnhem: Saint
Amour Nederland zie: http://www.begeerte.be met daarin o.a Dimitri
Verhulst die las uit 'de helaasheid de dingen', en toen was het wél de
moeite waard. Ik kan me nu voorstellen dat hij zo'n gedicht maakt. Beetje
speels, uitdagend luchtig. Nog niet écht geraakt door het leven. En een
prachtige stem ( maar had die iets ingestudeerds?)en een nog mooier
accent! tot mijn grote genoegen was Judith Herzberg er, en niet Jessica
Durlacher. Zij droeg haar Hooglied voor. Ik moet zo aan Jop denken als ik
haar zie en hoor! Hafid Bouaza las erotische Arabische teksten en Jule
Deelder kraaide 100x kut.

Na afloop deed Piet Pyrijns ook een beroep op lezende vrouwen van bepaalde
leeftijd... om boeken te kopen van de aanwezige auteurs, en leunden we
(Parafrase van Romke van der Kaa) tegen een muur van jenever.

Dank voor het gedicht en het opnieuw ontdekken van Dimitri Verhulst.


> Beetje speels, uitdagend luchtig. Nog niet écht geraakt door het leven.

Dit zinnetje viel me op, want volgens mij is Verhulst, die door
zijn moeder op straat gegooid werd toen ze een nieuwe vriend kreeg,
behoorlijk geraakt door het leven.
Zie ook zijn levensbeschrijving hieronder:
Hij woont in een dorpje met zijn zich lazarus hijsende vader en zijn
nonkels. Ze houden wereldkampioenschappen drinken en slaan - als het moet
- een café kort en klein. Hij vlucht op zijn dertiende naar een
pleeggezin. Daar drinken zijn pleegouders dure wijn uit op temperatuur
gehouden kelders. Liters wijn. Hij vlucht en komt drie jaar later terecht
in een gezinsvervangend tehuis. Dat zit vol met kinderen die geprobeerd
zijn. Allemaal geprobeerde mensen, die nu op hun beurt aan het proberen
zijn. Meisjes van veertien met kinderen. Hij heet Dimitri Verhulst en zijn
levensverhaal is helaas écht.

Des te knapper dus dat hij het speels en luchtig weet te houden!


Mooie Valentijnkeuze Jop!

De laatste zin van het gedicht sprak mij erg aan. Ik las dat als het is
slechts tijd die ons scheidt. Verder begreep ik dat de geliefde zichzelf
van het leven heeft beroofd nog voor de narigheid van een ziekbed het
mooie van een leven-samen komt verstoren. Else je kan best gelijk hebben
in je romantische ideeën over HET afscheid maar dat is lang niet iedereen
gegeven. Zoals je mening er nu staat vind ik die weinig rekening houden
met zijn gevoelens. Maar dat maakt nu ook juist helder hoe moeilijk zo'n
situatie kan zijn en vooral als de van elkaar te respecteren gevoelens
geliefden verschillende wegen op doen gaan. Ik vind de inhoud van het
gedicht vooral erg mooi en van veel diepe empathie getuigen. Van vorm heb
ik geen verstand;-)


Ja, prachtig gedicht, Jop! Ik herken niks van de Valentijn- gedachte, die
sommige grrls er in lazen. Ja, het gaat over liefde. Over liefde voor de
ander. Stop me even onder en ga alsjeblieft door. Hang de was op, bak
uitjes. Ik wil daar als 't kan nog even van meegenieten. Zoiets.

Jammer eigenlijk dat je 't plaatste in de kontekst van die roman. Was
nergens voor nodig.


Nog even over de plaats van dit gedicht als hoofdstuk in een roman. Moest
opeens denken aan Dezelfde Zee van Amos Oz. Ik las dit boek recent en
schreef er wat over. Ook daarin staan - vormtechnisch - tussen 'gewoon'
proza gedichtachtige fragmenten. Waarom gedichtachtig? Om de bladspiegel.
Soms verwezen die fragmenten rechtstreeks naar 'het verhaal', soms ook
leken ze zelfstandig interpreteerbaar. Zoals ook het 'gedicht' van
Verhulst. Daarbij heb je voor begrip absoluut geen kontekst nodig! Oud?
Jong? 't Doet er niet toe.

Ik heb dit boek van Verhulst (nog) niet gelezen. Weet dus niets over de
positie van deze prozagedichten (?) binnen het geheel. Maar geef nog es
een voorbeeld uit Oz. Zelfstandig leesbaar.

ALLE GOEDE AKKERS.

De tanden des tijds, rook zonder vuur, op de rug van mijn hand
verschijnt de bruine vlek die ooit, op dezelfde plek,
op de verweerde hand van mijn vader zat. Waarmee hij terugkeert/
uit de holen van de grond, jaren vergat hij, om plotseling te bedenken/
dat hij zijn zoon een een pigmentfragment wil schenken uit zijn erfenis.
De tanden des tijds. Brandwond zonder vuur het stempel der familieoudsten,
een gift van de dode op de rug van je hand.


> Nog even over de plaats van dit gedicht als hoofdstuk in een roman.
> Moest opeens denken aan Dezelfde Zee van Amos Oz. Ik las dit boek
> recent en schreef er wat over. Ook daarin staan - vormtechnisch - tussen
> 'gewoon' proza gedichtachtige fragmenten. Waarom gedichtachtig? Om de
> bladspiegel. Soms verwezen die fragmenten rechtstreeks naar 'het
> verhaal', soms ook leken ze zelfstandig interpreteerbaar. Zoals ook het
> 'gedicht' van Verhulst. Daarbij heb je voor begrip absoluut geen
> kontekst nodig! Oud? Jong? 't Doet er niet toe. Ik heb dit boek van
> Verhulst (nog) niet gelezen. Weet dus niets over de positie van deze
> prozagedichten (?) binnen het geheel.



Het is gebruikelijk dat we wat om het gedicht heen vertellen, vandaar.
Bovendien dacht ik dat het sprookjesachtige van het verhaal ook de kleur
van het gedicht zou verduidelijken. Nog niet genoeg kennelijk want bij
Trude ging het toch kriebelen. Ik wilde met mijn toelichting juist onder
meer zeggen dat het niet het type verhaal is dat langs de emancipatoire
meetlat gelegd hoeft te worden, daarvoor is het te 'buitenaards'. Maar
misschien hinderde jou meer de vermelding van de verhanging aan de mooiste
boom uit hun bos. Als zij dan daarna uit juist die boom een cello laat
maken maakt dat in ieder geval duidelijk dat de schrijver geen
gebruikelijke invalshoek heeft . Als je zo'n invalshoek niet ter zake
vindt doen, dan is de toelichting inderdaad overbodig. De vader van de
hoofdpersoon had zich trouwens ook al opgehangen en hoofdstuk IV vangt aan
met de zin: Hoewel zijn vader zich op vrij jonge leeftijd aan een tak had
opgeknoopt, bezat Meneer Pottenbakker aandoenlijk weinig verstand van
bomen. Die toon is toch op zijn minst 'apart' en past bij de opmerking in
het gedicht dat de dood een banaliteit zou zijn. Niet direct een
begrijpelijke opvatting als je niet iets meer weet over de teneur van het
omringende verhaal. In de poëzieleeskring waar ik aan mee doe worden
gedichten altijd gepresenteerd als onderdeel van een bepaalde bundel, niet
als een op zichzelf staand gedicht. Het lijkt me niet noodzakelijk, maar
er is ook wel wat voor te zeggen. Rest, dat ik het boekje zo aardig vond
dat ik er lol in had om wat meer te vertellen, temeer daar het geen
verklappers zijn.
 

 
Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 21/02/07  Eisjen

Woensdag Gedichtdag