Ilse Starkenburg


Ik heb voor vandaag een gedicht uitgekozen van Ilse Starkenburg. Ik begon
met haar gedichten te lezen op een website www.gedichten.nl  waar heel veel mooie
gedichten opstaan. Er staat nog een aantal gedichten van deze schrijfster
op: www.gedichten.nl/schrijver/Ilse+Starkenburg

Wat informatie over deze schrijfster. Ilse Starkenburg (Dieren, 1963)
debuteerde in 1987 met vier gedichten in het tijdschrift Maatstaf. Sindsdien
verschenen bij De Arbeiderspers vier dichtbundels en een verhalenbundel. In
1996 ontving zij het Charlotte Köhler-stipendium van een jury bestaande uit
Ed Leeflang, Neeltje Maria Min en Rob Schouten. In 2000 werd zij genomineerd
voor de Nordrhein-Westfalen Literaturpreis, een prijs voor Nederlands- en
Duitstalige dichters van onder de veertig jaar.
Met beeldend kunstenaar en fotografe Kim Jonker maakte zij in 1999 voor de
Groningse uitgeverij Philip Elchers de bibliofiele uitgave Thuisreis,
bestaande uit gedichten en tekeningen.
Ilse's eigen website: http://www.ilsestarkenburg.nl/publicaties/


De woede over een verloren geldstuk


Ze trekt een kring om zich heen
soms laat ze een hand toe
soms beantwoordt ze een vraag
maar ze let goed op:
niet te veel handen, niet teveel woorden
daar gaat de kring kapot van

als haar vader haar nadert
om haar een beetje te plagen
laat ze hem maar begaan
tot hij op de rand staat
van haar kring, ze blaast
hij wankelt op zijn kleine benen
draait om zijn smalle as, er valt

een geldstuk uit zijn grijze broekzak
het rolt naar binnen, raakt haar teen aan
een moment is heel het huis en heel de aarde
vol van haar boze adem

de gulden rolt van de rand
in een onbetaalbare diepte.


Ilse Starkenburg

Uit: Afspraak met een eiland
De Arbeiderspers, Amsterdam, 1995


Cynthia



Wow! (Hey, ik doe mee aan WG, da's al héél wat! Verwacht niet al te
veel zinnigs van me verder! ;-)



Oh, dit vind ik mooi! Beeldend (je ziet het voor je) en tegelijkertijd voor
mij spannend beschreven. Grappig dat je door de titel op het verkeerde been
gezet wordt: net alsof iemand woedend is omdat hij/zij een geldstuk verloren
heeft.
Wat zou het geldstuk voor moeten stellen? Natuurlijk geen geldstuk, maar
iets dat haar persoonlijke levenssfeer binnendringt. Toch niet incestueus?
Dat denk ik niet, want ze blaast haar vader omver, het voelt niet alsof er
daar een element van overweldiging in zit. Liefde? Ze wijst zijn liefde af?
Die verdwijnt vervolgens?
Genoeg stof om nog eens door de vingers te laten gaan.



Dat vind ik inderdaad zo mooi. Je ziet haar letterlijk in een kring zitten,
maar weet ook dat ze dat niet letterlijk bedoelt.
Ik weet niet wat het geldstuk zou moeten voorstellen. Ik krijg inderdaad ook
het gevoel van in de persoonlijke levenssfeer binnendringen. Incest is wel
door mijn hoofd geschoten.
Vooral door de zin, ze laat hem maar begaan.
Het is alsof er een soort omkering in het gedicht zit. De situatie kan niet
meer zo zijn als dat hij is geweest. Alsof de ik persoon groter is gegroeid
en krachtiger is gegroeid in de kring.

Uiteindelijk kan het ook gewoon een puberdochter zijn die boos is zoals
pubers kunnen zijn.



mooi!
zelf gekozen privacy, misschien wel isolement.
in ieder geval een grens die niet moet worden overschreden door de
buitenwereld

> Incest is wel door mijn hoofd geschoten.

was ook mijn eerste associatie.
als ze die had willen vermijden dan had ze ook een andere indringer
kunnen benoemen: moeder, zus, schoolvriendje of zo.

> als haar vader haar nadert
> om haar een beetje te plagen
> laat ze hem maar begaan

ik had daar ook die associatie van passief verzet bij

> tot hij op de rand staat
> van haar kring, ze blaast

als een kat?

> hij wankelt op zijn kleine benen
> draait om zijn smalle as, er valt

ze heeft hem als het ware ontwapend en klein gemaakt?
en wat de een plagen vindt kan voor een ander heel iets anders betekenen

> Het is alsof er een soort omkering in het gedicht zit. De situatie
> kan niet meer zo zijn als dat hij is geweest. Alsof de ikpersoon
> groter is gegroeid en krachtiger is gegroeid in de kring.

zo interpreteer ik het ook.



> zelf gekozen privacy, misschien wel isolement.
> in ieder geval een grens die niet moet worden overschreden door de
> buitenwereld

>> Incest is wel door mijn hoofd geschoten.

> was ook mijn eerste associatie.
> als ze die had willen vermijden dan had ze ook een andere indringer
> kunnen benoemen: moeder, zus, schoolvriendje of zo.

Wanneer ik aan een isolement denk, een zelfverkozen isolement en een vader
die haar grenzen over gaat is de associatie snel gemaakt.
Zeker wanneer ik me bedenk dat ze die kring nodig heeft en zich afsluit voor
een bepaalde werkelijkheid. Het is alsof ze hem niet helemaal kan uitbannen.
Hij staat tenslotte aan de rand maar dat ze hem maar tot op zekere hoogte
toelaat. Slachtoffers van misbruik beschrijven soms dat hun lichaam wel bij
het misbruik aanwezig was maar dat hun hoofd en gevoel heel ergens anders
waren.Daar heeft de beschrijving ook wel iets van weg.

>> tot hij op de rand staat
>> van haar kring, ze blaast

> als een kat?

Katten die blazen zijn over het algemeen bang? Het doet mij wat bangig aan,
blazen. In het nauw gedreven, geen kant meer op kunnen. Ik heb inderdaad het
idee dat het voor de vaderfiguur plagen is en voor de ikfiguur iets veel
groters. Alhoewel de vaderfiguur het ook kan verkleinen om niet te hoeven
uitspreken dat het meer is dan wat plagen... We weten uiteindelijk niet of
hij de grens van de dochter voelt.

>> Het is alsof er een soort omkering in het gedicht zit. De situatie
>> kan niet meer zo zijn als dat hij is geweest. Alsof de ik persoon
>> groter is gegroeid en krachtiger is gegroeid in de kring.

> zo interpreteer ik het ook.

Wat denk jij van die onbetaalbare diepte? In eerste instantie dacht ik dat
dit ging over iets wat kapot gemaakt was, wat met geld of materiaal niet
meer goed te maken is.



> Katten die blazen zijn over het algemeen bang? Het doet mij wat
> bangig aan blazen. In het nauw gedreven, geen kant meer op kunnen.

ja, klopt imo
maar ik vind een blazende kat ook wel imponerend

> Ik heb inderdaad het idee dat het voor de vader figuur plagen is en
> voor de ik figuur iets veel groters.Alhoewel de vader figuur het
> ook kan verkleinen om niet te hoeven uitspreken dat het meer is dan
> wat plagen..... We weten uiteindelijk niet of hij de grens van de
> dochter voelt.

nee, klopt
vind ik ook mooi van poëzie, dat multi-interpretabele
en volgens mij werkt terreur ook zo: eerst ver de grenzen van het
slachtoffer over, daarna heeft een machthebber maar een klein gebaar
nodig om zijn overmacht te handhaven.

> Wat denk jij van die onbetaalbare diepte? In eerste instantie dacht
> ik dat dit ging over iets wat kapot gemaakt was, wat met geld of
> materiaal niet meer goed te maken is.

zo zie ik het ook
het is niet voor niks een geldstuk (omkoping?) uit zijn broekzak (een
beladen plaats) en raakt haar heel zijdelings aan
maar veroorzaakt een tornado

> de gulden rolt van de rand
> in een onbetaalbare diepte.

en ja, de schade is door hem niet meer te herstellen lees ik erin.
lees jij iets anders?

ik vind het mooi!



Las eerder haar gedichten op gedichten.nl. Heb de indruk dat de poëzie
vooral zit in weglaten. Vind ik bij haar bedacht overkomen en niet
altijd functioneel.
Maar het hier ingezonden gedicht spreekt me aan. (Hoewel die kring wel
erg het wiel is dat niet opnieuw .. we hebben er immers allemaal één)

Ikzelf ervaar de kring sterker als ik sta dan als ik zit; als je gaat
zitten geef je iets van die afscherming op. Iemand kan zonder dat het
stoort dichter bij je zitten dan staan.

Wat lees ik in het gedicht? Ik zie de 'zij' staan, denkend aan haar
vader. Ze is haar vader overgroeid, is wat aanmatigend over hem (is
hij dood, as?) maar de pijn blijft en ook woede over zijn aandringen
en afkoperij.

De derde strofe vind ik storend qua beeld en taal. "het rolt naar
binnen raakt haar teen aan", er is opeens het huis en heel de aarde.
Had de kring laten barsten, denk ik dan, voor de samenhang en vertaal die
woede.

Onbetaalbare diepte - bodemloze put. Merkwaardig beeld, maar in zijn
omkering wel op zijn plaats. Niet af te kopen pijn.


 

 


Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 01/07/09  Eisjen

 
Woensdag Gedichtdag