In januari 2008 stond De thuiskomst van Anna Enquist op onze leeslijst. Misschien wil je eerst de nominatie lezen waardoor het boek werd gekozen? Of een eerdere recensie.

Nog zo'n mooi audioboek gehoord, echt een kadootje: op haar wat treurige, ietwat monotone manier van spreken las Anna Enquist me De thuiskomst voor. Het was dat ik moest rijden anders had ik me de ogen uit de kop gehuild.

Die arme Elizabeth Cook, die ver over de negentig is aan het eind van het boek, nog immer 'zeer goed te pas' maar die wel al haar kinderen verloor. De oudste werd 30, de jongsten stierven in het kraambed. En haar man. En haar beste vriend. En eigenlijk iedereen om zich heen.

Mooi moment in het boek is als James, de man van Elizabeth, haar vertelt dat hij het thuis zo naar vond want dat zijn moeder na het verliezen van een aantal kinderen alleen nog maar zo treurig kon zijn. En dat dat zo verstikkend was. En volgens mij niet zo goed doorheeft dat met Elizabeth hetzelfde gebeurt. Iedere keer zwanger als hij aan wal is, maar de geboorte van zijn kinderen maakt hij zelden mee. Dat moet ze alleen door. En al die sterfgevallen ook.

Wat een verschil tussen elke rouwsoort: over de baby's die doodgaan, wordt geen woord meer gesproken. Maar het meiske van vier wordt wekenlijks op het kerkhof bezocht.

Belangrijkste voor mij was de groeiende kloof tussen Elizabeth en James. James is niet alleen telkens lang weg, maar de afstand tussen hun belevingswerelden wordt bij elke reis groter totdat die onoverbrugbaar geworden is. Elizabeth denkt James te kennen, te weten dat hij voor haar terug zal komen. Maar dat blijkt aan het eind toch wel net iets anders te zijn. Verder kan ik niets zeggen, dat zou teveel verklappen.

De meesten van jullie zullen wel eens wat van Anna Enquist hebben gelezen: Het meesterstuk (in oktober 1997 hebben we dat besproken), het boekenweekgeschenk De ijsdragers of Het geheim. En deze eerste maand van 2008 staat De thuiskomst op het programma, een historische roman uit 2005 over de Verlichting, Londen en ontdekkingsreizen. Over een vrouw die eind 18e eeuw wacht op haar man, de ontdekkingsreiziger James Cook.

Ik heb haar lijstje favorieten van 2007 nog niet zien langskomen maar de vorige grrl noemde het luisterlezen van dit boek een 'kadootje'. En op onze site schrijft een ander "Ik heb 'De thuiskomst' gelezen. Echt een fantastisch boek. Het gaat vooral over Elizabeth, de vrouw van James Cook, die haar hele leven eenzaam en wachtend is. Ze heeft 6 kinderen gebaard die ze allemaal overleefd heeft."

Een boek over wachten dus, lijkt me; dat kan fascinerend zijn! En ik wil niet teveel verklappen (bovenstaande tekst lees je ook al op de achterflap en is dus niet echt een weggevertje), maar je *kunt* al iets weten over de thuiskomst van Cook...

In de National Archives in Londen hebben ze veel zeventiende en achttiende-eeuwse brieven van en aan Nederlandse zeelieden en kooplieden en hun familieleden. Brieven die het thuisfront nooit hebben bereikt. Ze waren aanwezig op Nederlandse schepen die zijn gekaapt of tijdens oorlogen met Engeland zijn veroverd. Het is bijzonder dat deze brieven bestaan omdat persoonlijke correspondentie van Nederlandse zeelieden in Nederland nauwelijks bewaard is gebleven. Maar in Engeland kwamen scheepspapieren als oorlogsbuit in het archief terecht. De KB en de British Library hebben de brieven toegankelijk gemaakt in het project Sailing Letters. Dit fascineert me en ik hoop er dan ook wat van terug te vinden in De thuiskomst. Het kan toch niet anders of Enquist moet hiervan gebruik hebben gemaakt?

Hé, dit spreekt me wel aan! Ik heb net een non-fictie boek over ontdekkingsreizigers gelezen en ben daar erg enthousiast over (heb er inmiddels een andere mail over gemaakt: the mapmaker's wife en ben dus ook wel benieuwd naar het verhaal van de achterblijvers.... ik probeer mee te lezen.

Ik heb eerst het boek gelezen en daarna gelijk beluisterd. Het was even wennen om haar zelf te horen voorlezen, maar toen ik daar aan gewend was vond ik het heerlijk om te luisteren. Een prachtig verhaal. Jammer dat het boek blijkbaar te dik is om integraal op cd te zetten; een aantal passages missen. Maar dat is verder niet echt storend.

O, is dat zo? Dat wist ik helemaal niet! Heb ik iets essentieels gemist (ik 'deed' alleen het audioboek)?

Nee, je mist niks essentieels, voor zover ik het me herinneren kan. Een extra verhaallijn die op cd helemaal niet voorkomt en het verloop van het verhaal niet stoort. Jammer genoeg heb ik er destijds geen aantekeningen van gemaakt, want ik weet nu niet meer waarover het ging. Dan zou ik hetzelfde geintje nog een keer moeten doen (lezen en luisteren)....

Ik schiet niet zo op met De thuiskomst - niet omdat ik het niks vind maar ik kom gewoon weinig aan lezen toe. En in de trein had ik i.v.m. mijn zware tas het lichtere Dagboek van een poes mee, van Remco Campert. Daarover later meer. Maar vanochtend las ik in ieder geval het eerste deel van De thuiskomst uit en ik dacht daarover maar vast te mailen. Ik ga ervan uit dat je het eerste deel van De thuiskomst ook kent als je deze mail leest, dus pas op voor verklappers als je nog moet beginnen!

Zo met boek en koffie en poezen in/op bed zat ik vanmorgen toch echt wel te genieten. Ik vind niet dat Anna Enquist speciaal mooi schrijft, maar het verhaal is boeiend genoeg. Frappant is wel dat dit eerste deel van het boek lijkt te gaan over de definitieve thuiskomst van Elizabeths man, James Cook. Het is de bedoeling dat hij niet meer uitvaart nadat hij is teruggekeerd van zijn tweede ontdekkingsreis. De thuiskomst vindt dus al plaats terwijl we nog 2 delen hebben te gaan...?! Tja, Cook is een historische figuur dus je kunt al enige voorkennis hebben. Ik herken daardoor in ieder geval enkele vooruitwijzingen en dat vind ik wel mooi. Maar misschien had ik het *mooier* gevonden als ik nog helemaal *niets* wist..?

Soms erger(de) ik me aan het dwepende wachten van Elizabeth, en aan de manier waarop ze alles aan hem overlaat op het moment dat haar man weer thuis is. Maar misschien maakt dat het verhaal juist realistisch: in die tijd *was* de man degene die de beslissingen nam. En hierdoor komt het 'wrikken' van de relatie extra sterk naar voren als de twee echtelieden hun levens weer moeten samenvoegen. Toch zou ik Elizabeth af en toe wel door elkaar willen schudden om haar kordater te laten optreden en haar gedachten/mening te delen. Op het moment dat ze dat doet (is dat nog in deel 1 of aan het begin van het 2e?), luistert James wel degelijk.

Opvallend vind ik dat Elizabeth het vooral heeft over haar verongelukte dochter, niet over de gestorven zoons: ze bezoekt alleen het graf van Elly. Misschien is dat omdat ze schuld voelt aan haar dood, omdat ze als vrouw een 'bondgenoot' had in haar dochter, of omdat dit kind ouder werd dan de andere. Misschien ook omdat Anna Enquist hierin het dodelijke ongeluk van haar eigen dochter kwijt kan... Zoals het gevoel dat je van 'de mensen' moet doorgaan na het verlies van je kind, er niet te lang bij moet blijven stilstaan.

Ik ben benieuwd naar de rest van het boek! Ik ga zo een potje thee zetten en kruip lekker op de bank. Zal Elizabeth dan aan zichzelf erkennen dat ze verliefd is op Hugh Palliser? Of is ze dat niet en zijn het de diepe gevoelens voor een vriend - wat eigenlijk nog minder kon in die tijd dan van een man houden?

Ik ben ermee gestopt, sorry. Het verhaalt boeit me niet. Het is mooi geschreven dat wel maar ik krijg een beetje een sik van die vrouw. Alles is zwaar op de hand, er is niets waar over te lachen valt. Ze krijgt een zoontje en dat laat ze maar een beetje versukkelen, alleen het dochtertje wat er ooit geweest is, is belangrijk. Ik snap haar verdriet wel, maar ik krijg behoorlijk genoeg van haar gedachten.
Ben tot blz. 270 gekomen, heb echt m'n best gedaan.
Dit verhaal moet zich in het verleden afspelen maar dat doet het niet echt. Het zijn meer de universele gedachten van een vrouw, hoe met het overlijden van haar kinderen om te gaan, hoe met haar man om te gaan. Ik heb niet het gevoel in die tijd geplaatst te worden. Dit verhaal kan zich in alle tijden afspelen, het kon net zo goed over een willekeurig gezin gaan bij wijze van spreken. De verhalen van James zijn vrij summier het gaat meer over opvoeden, juiste beslissingen nemen enz.
Dit boek geeft geen tijdsbeeld, het gaat om gedachten van een vrouw en die gedachten zijn allemaal even somber en zwart. Het is geen historische roman, bijna alles speelt zich af in huis of in haar hoofd. Er worden nauwelijks gebruiksvoorwerpen, gewoonten, kleding enz. genoemd. De gedachten van deze vrouw zijn van nu, niet van toen.
Anna Enquist heeft zich nauwelijks verplaatst in die tijd. Zij heeft gevoelens willen ventileren maar het wrikt met de tijd waarin ze die gevoelens heeft geplaatst.

Ik ben vanochtend op pagina 169 van De thuiskomst aangeland en vond het de hoogste tijd worden eens wat indrukken van andere grrls te lezen, want jeminee, wat een gejeremieer in dit boek. De vrouw van Hugh Palliser mag dan depressief zijn, Elisabeth zelf kan ook wel een prozacje gebruiken, lijkt me ;-) Het is een en al somberte en navelstaarderij.
Nu valt er natuurlijk best een goed boek te schrijven over een depressieve vrouw, maar dan moet het wel een beetje kloppen, vind ik. Dat doet dit boek naar mij idee helemaal niet. Net als Dettie heb ik het idee dat Enquist een hedendaags personage beschrijft en dat zonder enig gevoel voor de tijdgeest in een andere tijd heeft geplaatst. Een voorbeeldje: als zoon Nathaniel zegt dat hij aan het oefenen is om een stuk te spelen in de kerkdienst op kerstavond vraagt Elisabeth "Wil je dat wij komen luisteren, vind je dat goed?". Dan denk ik: a) in die tijd vroegen ouders hun kinderen niet om toestemming en b) in die tijd gingen christelijke mensen gewoon naar de kerk, dus het overslaan van de dienst op kerstavond (gesteld dat het jongetje nee zou zeggen) is helemaal niet im frage. Belachelijk, dus.
Verder is wel duidelijk dat Elisbeth enorm blijft hangen in het verdriet om het verlies van Elly, maar ik vind dat niet invoelbaar. Mischien omdat het meisje niet eerst levend in het boek is opgevoerd, misschien omdat het overdreven overkomt omdat in de tijd waarin het boek zich afspeelt veel kinderen doodgingen en het er dus veel meer dan tegenwoordig 'gewoon' bijhoorde, misschien omdat ik dacht dat James Elisabeth op het goede spoor had gezet met z'n verhaal over schuldgevoel (op zichzelf ook iets wat me anachronistisch overkwam) en Elisabeth daar vervolgens helemaal niets mee doet, ik weet het niet. En als je Elisabeth niet ziet als ziek, dan is ze als persoon gewoon inconsistent neergezet: voor haar huwelijk leek het toch een meid die wat wilde en van aanpakken wist. En die ook wist dat haar man erg veel van huis zou zijn. Maar na het huwelijk kan ze niets anders dan daarover treuren en bij de pakken neerzitten. Haar plan om James te helpen met het leesbaar maken van zijn reisverslag verdampt zomaar tot het alleen maar verbeteren van taalfouten. En haar belangstelling voor de werelden die James heeft bereisd is al helemaal verdwenen: "Ze lette op de zinsbouw en de interpunctie. De inhoud nam ze voor lief." Wat later ziet ze de zaak echter weer anders: dan blijkt ze een 'verbond' met James te hebben: "wij zouden niet buigen voor conventies, (...) eerbied hebben voor de feiten". Huh? Dat had ik gemist. En nu op p. 169 heb ik net de scène achter de rug waarin Elisabeth boos wordt op Hugh Palliser om de manier waarop hij James ertoe heeft gekregen toch weer op reis te gaan. Uiteraard voel ik aan dat deze scène dramatisch bedoeld is, maar eerlijk gezegd moest ik er om lachen.
Ik vind het wel jammer, trouwens, dat het boek zo tegenvalt. Aan de ene kant omdat ik van andere boeken die ik over de Verlichting las weet dat ik dat een enorm interessante tijd vind. Aan de andere kant omdat ik ooit eerder een boek van Enquist las waarvan ik wel erg onder de indruk was. Ik geloof dat het Het meesterstuk heette; het ging in ieder geval ook over een vrouw die haar dochtertje had verloren. Dat boek kwam wél erg overtuigend op me over, dus ik vraag me nu af of dat kwam omdat het een beter boek was, of omdat ik toen meer openstond voor het thema en de schrijfstijl (indertijd had ik een collega die een dochtertje verloor).

Nou ja, uit het voorgaande verslag begrijp ik dat het boek niet erg anders wordt. Het enige wat daarvoor pleit is dat de twee andere boeken waarin ik bezig ben me op dit moment ook niet erg aanspreken :-(

Na m'n vorige mail over dit boek besloot ik de moed niet te snel op te geven en nog wat door te lezen. En misschien kwam het doordat ik m'n teleurstelling en irritatie van me af had geschreven, want ik ben nog een heel stuk verder gekomen.
In het gedeelte na James' thuiskomst zat er naar mijn idee meer vaart in het verhaal, zit je minder alléén maar dicht op Elisabeth's huid en de stukken over/vanuit Elisabeth's denkwereld worden wat minder irritant omdat er nog iets anders, een 'gewone' buitenwereld, tegenover staat. Er kwam zowaar zelfs enige humor in het boek: Elisabeth herinnert zich een verhaal van neef Isaac over de ontmoeting tussen de gouverneur van Sint-Helena en James, die als twee druppels water op elkaar leken. En het toeval wilde, zo vertelde Isaac, dat James' vader gewerkt had voor de vader van de gouverneur, die landeigenaar was! Dus die gelijkenis werd misschien wel veroorzaakt doordat beiden op dezelfde grond waren grootgebracht: "misschien dat de hoeveelheid kalk in de bodem, misschien dat de kwaliteit van de lucht die ze inademden, het water dat ze dronken de opvallende gelijkenis hadden veroorzaakt. Maar vreemd bleef het." Gelukkig blijkt uit Elisabeth's hierna volgende overpeinzingen dat ze toch wel iets wereldwijzer is dan haar neef Isaac ;-) Verder zorgde de drankzucht van Elisabeth's moeder af en toe voor een wat vrolijker noot. Zo stelt ze als het nieuws van James dood is vernomen en onder andere de normaliter niet veel drinkende Elisabeth getroost moet worden: "'Port, dat kan eigenlijk de hele dag,' zei Mary. 'Altijd knap je daar van op.'"
Goed, ik heb dus doorgelezen tot p. 356 en besloten het nu toch op te geven. Elisabeth is weer alleen en denkt weer haar sombere, egocentrische gedachten in staccato zinnen. Hopeloos, die vrouw. En zelfs zo, dat ik me afvroeg hoeveel hiervan nu historisch waar is. Deze vrouw wordt naar mijn idee behoorlijk negatief neergezet door Enquist: òf ze is ernstig depressief, òf ze is een enorm egocentrische zeur. Als ik een van haar afstammelingen was zou ik me, als dit portret niet op historische bronnen is terug te voeren, misschien wel beledigd voelen dat m'n over- over- enz. grootmoeder zó raar werd neergezet. Maar uit het boek zelf is me niet duidelijk of Elisabath's karakter helemaal uit Enquists fantasie is voortgesproten of dat ze er enig historisch onderzoek over heeft geraadpleegd. Er staat wel een literatuurlijst in het boek, maar die lijkt vooral over James te gaan - en over hem is logischerwijs ook meer bekend, natuurlijk. Weet iemand hier meer over?

Ik heb me dit ook telkens afgevraagd. Bij de CDs zit geen literatuurlijst dus ik had geen idee. Af en toe had ik de indruk dat Enquist een aantal brieven heeft gelezen van Elizabeth, bijvoorbeeld aan de vriendin die naar Amerika emigreert.

[Blijkt dat Anna Enquist inmiddels gast-colleges geeft over haar schrijverschape en met name over De Thuiskomst.
Citaat uit het archief van de universiteit Leiden

Naast de nodige anekdotes uit een wereld waar de meeste studenten alleen maar van kunnen dromen, geeft ze de studenten ook de nodige schrijftips mee. In de eerste colleges, die als onderwerp ‘de historische roman’ hebben, bespreekt ze bijvoorbeeld hoe haar nieuwste roman, De thuiskomst, tot stand kwam en hoe ze daarbij hulp kreeg van diverse vrienden, onder wie de cabaretier Diederik van Vleuten. Toen haar hoofdpersonage Elizabeth per ongeluk (en tegen de historische werkelijkheid in) verliefd bleek te worden op een vriend van haar man, hoefde hij haar alleen maar te zeggen: “Laat het maar gewoon gebeuren.” En het gebeurde.

Ook over Elizabeth’s man, de wereldberoemde kapitein James Cook, had ze veel te vertellen. In een apart college beschreef ze zijn leven, zijn reizen en zijn dood. Al langer had hij haar sterk gefascineerd, o.a. omdat hij zichzelf had kunnen ontwikkelen, ondanks dat hij geen rijke ouders had, en zich niets bleek aan te trekken van de heersende kerk. In een eerdere bundel had ze reeds enkele gedichten aan Cook gewijd, maar dat was nog niet genoeg. En nu was er dan eindelijk een hele roman. “Zodra die af was, heb ik Diederik [van Vleuten] en mijzelf meteen lid gemaakt van de Engelse Captain Cook Society.”

Verder ook interessante site om over haar visie en ervaring te lezen.

Ze heeft wel geschriften van en over James uit zijn tijd gebruikt dus. Maar of ze ook geschriften van en over Elizabeth heeft gevonden en gebruikt kan ik uit dit stukje niet halen...

Bedankt voor de link, een interessant stuk. Net als uit de literatuurlijst in het boek valt hier uit op te maken dat Enquist zich wel heeft kunnen verdiepen in het leven van James. Kennelijk bestaat er over Elisabeth geen historische info, behalve wellicht de brieven waar Else op wees. Als het zo is, blijf ik het erg merkwaardig vinden om het karakter van een historische persoon zo negatief (in mijn ogen, natuurlijk) in te vullen.

Ik vond het een tragisch maar mooi verhaal - de donkere wintermaanden waren een goed moment om het te lezen. Nu je de merels weer hoort en er weer van alles bloeit is de sfeer een stuk minder toepasselijk.

Ik heb hier veel negatiefs gehoord over het boek. Het lijkt mij belangrijk dat je er niet aan begint met de verwachting over James Cook en zijn reizen te lezen; het gaat niet over de ontdekkingsreiziger maar over zijn (in Londen achterblijvende) vrouw Elizabeth. Toch riep het in mij wel de zin op om meer over de ontdekkingsreiziger te gaan uitzoeken. En ook moest ik weer met plezier denken aan Longitude, die tv-serie met Jeremy Irons en Michael Gabon over de chronometer van Harrison die James Cook met succes uitprobeerde op zijn tweede reis.

Eerst nog even in reactie op wat ik zelf eerder schreef: "Opvallend vind ik dat Elizabeth het vooral heeft over haar verongelukte dochter, niet over de gestorven zoons: ze bezoekt alleen het graf van Elly. Misschien is dat omdat ze schuld voelt aan haar dood, omdat ze als vrouw een 'bondgenoot' had in haar dochter, of omdat dit kind ouder werd dan de andere. Misschien ook omdat Anna Enquist hierin het dodelijke ongeluk van haar eigen dochter kwijt kan..."

Ook anderen vielen hierover. Enquist werkte aan De thuiskomst in de periode dat haar dochter overreden werd: Margit leefde nog toen ze bezig was met de voorbereidingen. Het kan niet anders, zéker met dit onderwerp, of die ervaring is van invloed geweest op de invalshoek van het boek. Dat mag natuurlijk geen excuus zijn, maar ik denk wel dat dit de emoties van Elizabeth enige realiteit geeft. Ik ben het er namelijk niet mee eens dat vrouwen vroeger wel gewend zouden zijn aan overlijdende kroost. Dan kun je ook zeggen dat ouders nu zelfstandiger kinderen hebben (zeker als ze uit huis zijn), er meer afstand is. Je zou wel verwachten dat de emoties met betrekking tot overleden zoons en dochter hetzelfde zijn. Maar.. zoons waren gedoemd in hun vaders voetsporen te volgen en naar zee te gaan. Elly, de dochter, zou in háár voetsporen treden, een maatje in huis zijn. En dat ging dus mooi niet door. Bovendien was deze dochter al een heus 'mensje': haar broertjes stierven op jongere leeftijd.

v

e

r

k

l

a

p

p

e

r

Wanneer de bijna volwassen zoons van Elizabeth sterven verdwijnt de fixatie op Elly.

Over de opmerking dat ouders in die tijd sowieso de kerkdienst zouden bijwonen waarin hun zoon een concert geeft en daarover zeker niet met hem zouden overleggen, denk ik het volgende. Elizabeth en James waren niet gelovig en 'kerkgaand' meer. Na de rouwdienst van Elly was Elizabeth *helemaal* afgeknapt. Daarom is het niet zo vanzelfsprekend dat ze gaan luisteren. Dat ze dit vraagt past wel haar eigen ambivalente houding t.o.v. de puberende Nathaniel. Ik vatte het op als een andere manier van vragen dan jij geloof ik. Maar ik begrijp jullie kritiek wel. Alleen ben ik het niet eens met de stelling dat het een vrouw van nu zou zijn en niet van toen. Ik denk dat sommige gevoelens van alle tijden zijn (zoals rouw en depressie, het werd alleen anders genoemd bijv. hysterie ;) Elizabeth leefde in de Verlichting: een breekpunt in de tijd - het grensgebied van gevoel en rede (eind 18e eeuw begon de Romantiek weer). Enerzijds vasthouden aan een aantal vanzelfsprekendheden, zoals de zoons voor wie geen andere toekomst is dan die van hun vader, anderzijds de vrijere denkbeelden, het loslaten van geloof en waarde hechten aan de 'objectieve wetenschap'.

Volgens mij was ze [Elisabeth] wel degelijk in rouw en depressief = ziek. Niet alleen door het sterven van haar kinderen maar ook door het er altijd alleen voor staan, het wachten en de onzekerheid, de schizofrenie van zelfstandig moeten zijn in afwezigheid van James en de beslissingen aan hem overlaten als hij er wel is. Hun levens als passerende schepen. Wanneer de man van onderwijzeres Jane voor de 2e keer op reis is merkt Elizabeth op dat het nooit makkelijker wordt, alleen iedere keer weer moeilijker.

Tja, er is een hoop ellende in dit boek - in het leven van Elizabeth Cook. Het gaat toch vooral over een depressieve vrouw die niet uit haar negatieve spiraal komt. Maar ik werd er zelf niet depressief van ;) De sprongen in de tijd vond ik wel te groot, misschien had Enquist niet heel het leven van Elizabeth moeten willen behandelen in 400 pagina's. En zoals ik al eerder schreef: haar taalgebruik vind ik ook niet geweldig. Maar al met al vond ik het een mooi boek om te lezen.

En er komen wel degelijk gebruiksvoorwerpen e.d. in voor, als dat de maat moet zijn voor een historische roman:
"Charlotte had het initiatief genomen tot een vroege voorjaarsschoonmaak en overal in huis waren meisjes bezig om de tapijten met theebladeren te borstelen, de kandelaars te poetsen en het stof van de boeken te slaan met ganzenveren." [p.389]

M.i. is Elizabeth ook zo van haar stuk om het overlijden van Elly doordat zij vindt dat het _haar_ schuld is. Ze gaat
gebukt onder het schuldgevoel. Daarom ook het 'obsessieve' verzorgen van het grafje. Andere kinderen gingen 'gewoon' dood. Dat kon ze, hoewel het haar moeilijk schijnt te vallen, wel verwerken. Maar Elly's dood dus niet.

Over het verdwijnen van de fixatie met Elly heb ik het idee dat dat niet met het overlijden van de bijna volwassen zoons komt, maar door het overlijden van James. Hij had immers in haar ogen recht op haar verwijten.

Hier ben ik het wel mee eens. Ook mij stoorde het enorm de fixatie op de dood van haar dochter wel enigszins. Maar daarnaast ook wel de tegenstrijdigheden in de persoon Elizabeth. James was alleen met zichzelf bezig en Elizabeth volgt hem slaafs. Terwijl ze toch niet alleen negatief uit de verf komt, want het is ook een intelligente vrouw. Maar desalniettemin stelt ze niet gewoon de vraag of hij nou echt weer wil vertrekken. En dat geldt voor meer vragen. Terwijl ze weer wel James in zijn eigen capaciteiten wil laten geloven.

Ik geloof óók dat Elizabeth zo op de dood van Elly is gefixeerd door haar schuldgevoel en de onnatuurlijke dood, maar ik denk dus dat het een en, en, en situatie is. Het irriteert eerst dat ze alleen met haar bezig is en niet met die overleden zoontjes, vandaar de zoektocht naar waar dat (in zo extreme mate) vandaan komt.

Nog even in aanvulling. Sommige grrls vielen erover dat de dood van Elly als enige indruk lijkt te (blijven) maken op Elizabeth, dat ze daarin als het ware blijft hangen. Ik denk dat de periode waarin schrijfster Enquist zélf verkeerde daarop van invloed is geweest. Dat hoeft geen probleem te zijn maar op het moment dat het irritatie gaat opwekken en voor veel lezers *teveel* wordt, er misschien wat meer afstand had moeten zijn. We lezen (en verwachten) immers niet het dagboek van Anna Enquist maar een gecomponeerd boek over Elizabeth Cook. Dat is wat ik bedoel met dat haar persoonlijke situatie geen excuus mag zijn :) Maar ik heb dus ook gezocht naar andere verklaringen waarom juist de dood van Elly zo'n impact heeft.

Ik heb "De thuiskomst" gelezen. Echt een fantastisch boek. Het gaat vooral over Elizabeth,de vrouw van James Cook, die haar hele leven eenzaam en wachtend is. Ze heeft 6 kinderen gebaard die ze allemaal overleefd heeft. Haar schuldgevoel over de dood van haar dochtertje speelt een grote rol in haar leven. Dit verdriet en haar eenzaamheid zijn prachtig en ontroerend beschreven. Haar onzekerheid of haar man thuis komt, en thuis zal blijven, en wat ze van het leven mét hem kan verwachten is zo goed verteld, dat je haar bijna aan de hand zou willen nemen om haar te helpen. Dit is een summiere recensie, maar ik wil het verhaal niet prijs geven. (ik wil zelf vaak niet eens de achterflap van een boek lezen om helemaal blanco aan het verhaal te kunnen beginnen,vandaar). Ik raad iedereen aan dit prachtige boek te lezen.

Ik heb dit boek pas gelezen en wil graag onder een verklapper een antwoord op de vraag die ik ook in een verklapper zal stoppen. Prachtig boek trouwens. Veel rouw in alle soorten die rouw nu eenmaal kent. En als iemand rouw goed kan beschrijven is het Anna Enquist wel. Maar nu mijn vraag:

V

E

R

K

L

A

P

P

E

R

Ik snap het einde, de dood van James niet goed. Hoe is hij gestorven? Was hij toch ziek en daardoor zo wreed en zichzelf niet meer? Of pleegde hij bewust een soort zelfmoord? Of was hij zo in de war dat hij zich inderdaad god Lono voelde? Op een of andere manier gaat hij heel bewust en gewapend van boord en weet dat hij er niet terug zal komen. Hij zegt letterlijk: "Ik geef dit eiland, mijn eiland, het grootst denkbare geschenk en het zal voor eeuwig aan mij gebonden zijn. Nu weet ik het. Het uiterste offer."

heb het boek onlangs ook gelezen want ik ben naar de vriendendag van het letterkundig museum in Den Haag geweest op zondag 6 november waar Anna Enquist trouwens ook zelf aanwezig was. Volgens mij wist James goed genoeg welk gevaar hij liep en was het zogezegd zelfmoord want volgens mij wilde hij graag daar op zijn eiland blijven. Er wordt ergens helemaal op het einde van het boek zoiets aangehaald over het rituele van het kannibalisme zijn lichaam dat werd verdeeld en opgegeten door verschillende mensen werd op die manier over de bevolking verspreid. Je merkt heel de tijd wel in het boek dat er i.v.m. het einde van James iets verzwegen wordt. Ik vond het een prachtig boek ook de beschrijvingen van de interieurs en de tuinen. Echt een aanrader. Bij Anna Enquist zit je altijd wel goed. Het zou ook een mooie scenario geven voor een film.

Zijn er bewust tegenstrijdige berichten naar Engeland gestuurd? Dat hij daar z'n botten wel wilde achterlaten verspreid over het eiland en half opgegeten dat kan z'n keuze zijn, maar daar hoort dat bloedbad toch niet bij? Gunt hij achteraf de koning dat gebied niet, wil hij het zelf hebben in welke vorm dan ook?

Ik heb 't eind van James Cook als volgt geïnterpreteerd:
>V
>E
>R
>K
>L
>A
>P
>P
>E
>R

De Admiraliteit heeft James' versie gecensureerd, om niet in een verkeerd daglicht te komen staan. De vrienden van Elizabeth,die het werkelijke verhaal kenden, hebben haar dat niet willen vertellen, om haar te beschermen(?). James ware gezicht kwam naar voren in de brief die Charles Clerke aan Elizabeth schreef, na het sterven van James. Dat James volkomen geschift was blijkt uit het dagboekverslag van die laatste dagen. Hij was bezeten van het idee om dat eiland het zijne te maken, koste wat kost. Omhooggevallen waanzin, hij ging er werkelijk van uit dat het hem zou lukken.

Ik moet wel erbij zeggen dat ik 't eind 2x heb gelezen om eningszins een beeld van de gebeurtenissen te krijgen. Ik vind 't wel leuk om de ideeën van andere grrls hierover te lezen, nu ga ik er ook weer over nadenken of ik 't wel bij 't rechte eind heb....

Ja, zo iets klinkt goed. Ik was erg benieuwd wat hij nu had: hij was thuis al eens erg ziek, misselijk en zag er soms heel slecht uit. Dat schrijft Enquist niet voor niets, maar ze geeft verder geen informatie daarover.

Boekgrrl Else op Elsjelas
Boekgrrl monalisa op haar weblog