Oorspronkelijke titel:The Other Hand / Little Bee
Vertaald door Dennis Keesmaat
240 pagina's | Prometheus | maart 2010

Naar aanleiding van mijn aanbeveling, kozen we het boek The other hand (in de States verschenen onder de titel Little Bee) en in het Nederlands vertaald als Kleine Bij) als maandboek voor de maand maart 2011. Hoewel het boek veel stemmen kreeg, en er het nodige over getweet werd, bleef het op de leeslijst stil. Zo stil zelfs dat ik op 19 maart nog een aansporing verstuurde:
”Heb buiten twitter geen reacties gezien (en, ladies, reacties op twitter neem ik dus lekker niet mee in de samenvatting, dus kom maar op hiero! )”
Daarna kwam er een aantal reacties los:

Ja, da's wel bar, hè, dat we op twitter over het maandboek van de grrls gaan praten! Nou ja, praten, iets roepen eigenlijk, want op twitter kun je niet echt ergens over praten met die paar tekentjes die je tot je beschikking hebt. Maar goed, ik riep op twitter dus dat het me een beetje was tegengevallen, die Kleine bij. Schokkend verhaal, natuurlijk, maar wat een naïeve mensen (het naïefst vond ik nog wel dat een van die Britten, ik geloof dat het de minnaar van de vrouw was, maar misschien ook de vrouw zelf, zich niet kon voorstellen dat je als vluchteling écht langer dan een paar weken in een asielzoekerscentrum moest zitten) en zo onsympathiek. Ik vond ze stuk voor stuk irritant, zelfs Kleine bij, bij wie dat toch waarschijnlijk niet de bedoeling was. Nou ja, wel uit het leven gegrepen dus: gewone mensen met hun gebreken die maar wat aanmodderen in deze keiharde wereld. Zoiets. Maar ik bleef een buitenstaander, die niet echt kon meeleven met deze vervelende mensen en werd ook niet door een fraaie stijl of verrassende denkbeelden/zinnen/personages het boek in getrokken.

Maar de beelden die het verhaal opriepen bleven/blijven nog wel lang hangen (dat schuilen onder dat bootje, die hangende man, die vinger...). Het wordt dan ook verfilmd, met Nicole Kidman in de hoofdrol. Dat lijkt me heel aardig gecast. ;-)

En ik begon mijn verslag op mijn boekblog ook al met twitter:
Het was Paul de Leeuw die het boek op Twitter tipte als ‘het boek van deze zomer’ Daarmee werd Kleine Bij, zoals de Nederlandse titel luidt één van de eerste boeken die profiteerde van deze nieuwe manier van boekpromotie. Op de achterflap staat: We willen je eigenlijk niet vertellen waar dit boek over gaat. Op het moment dat je begint te lezen, wil je je vrienden erover vertellen. Maar vertel hun alsjeblieft ook niet waar dit boek over gaat. Door de magie van het boek komen ze het vanzelf te weten. Het zal ongetwijfeld de nieuwsgierigheid van mensen geprikkeld hebben maar deze verkooptruc hadden ze wat mij betreft achterwege mogen laten. Neemt niet weg dat The Other Hand inderdaad een aangrijpend boek is.

In de loop van het verhaal wordt duidelijk welke gruwelijke gebeurtenissen daar tijdens die korte ontmoeting hebben plaatsgevonden. Twee jaar later ontmoeten de twee vrouwen elkaar opnieuw, ditmaal in Engeland. Het boek opent evenwel met Kleine Bij die vol verbazing kijkt naar de vooroordelen en onrechtvaardigheden van het leven als illegale vluchteling in een asielzoekerscentrum in Engeland. Wanneer zij op verrassende wijze het asielzoekerscentrum verlaat loopt ze kilometers ver naar het adres dat destijds in de achtergelaten portefeuille van Andrew stond. Op het moment dat zij Sarah voor de tweede keer ontmoet is Andrew net overleden. Het blijkt dat de gebeurtenis op het strand van Nigeria het leven van Andrew en Sarah behoorlijk op hun kop hebben gezet. Sarah kan Kleine Bij dan ook niet zomaar aan haar lot overlaten en neemt haar in huis, waar Kleine Bij en haar zoontje het uitermate goed met elkaar kunnen vinden. De illegale status van Kleine Bij belet echter dat deze id!
ylle eindeloos kan voortduren. De keuzes die Kleine Bij en Sarah door omstandigheden gedwongen moeten maken zijn hartverscheurend.

Met The Other Hand schreef Guardian columnist Chris Cleave niet alleen een indringende aanklacht tegen de uitzichtloosheid van sommige immigranten in asielzoekerscentra en de illegaliteit, maar ook een fel protest tegen regeringen en multinationals die omwille van behoefte en winst een oogje dichtknijpen als het om de handhaving  van de mensenrechten gaat.
Wat ik jammer vind is dat voor de Amerikaanse en Nederlandse uitgave gekozen is voor de titel Little Bee/ Kleine Bij. Daarmee wordt de nadruk op Kleine Bij gelegd, terwijl ook Sarah voor altijd getekend is door de gebeurtenissen op het strand in Nigeria. De titel The Other Hand is zoveel subtieler en kan op verschillende manieren uitgelegd worden. Het kan slaan op die ene hand van Sarah, maar ook op regeringen die met de ene hand geven en met de andere hand profiteren van de ellende van anderen.

En als ik het terug lees denk ik wel dat ik toen zo vlak na het lezen enthousiaster was dan dat ik nu zou zijn. Het verhaal op zich is me wel bijgebleven, al zou ik nu wat minder onder de indruk zijn, met name van Cleave's schrijfstijl.

Ik vond 'm mooi. Ik heb ook wel mensen horen zeggen dat het niets was, maar daar ben ik het niet mee eens.
Ik vond het een goed, maar niet fantastisch goed, verhaal. Het las lekker weg en ik leerde ook nog wel wat nieuwe dingen over Nigeria en over illegale immigranten in Engeland.
Het verhaal was nogal dramatisch. In het begin weet de lezer gelukkig nog nergens van en ik vond het mooi hoe we steeds een beetje meer van het verhaal te lezen kregen. Soms kan dat nogal gemaakt lijken, dat ik denk, dat had je me ook wel eerder kunnen vertellen! Maar in dit verhaal klopte het allemaal precies, ik voelde me niet gemanipuleerd dat er informatie werd achtergehouden speciaal om het verhaal interessanter te maken.

Ik vond Kleine Bij en de andere personages niet speciaal leuke mensen maar dat gaf op de een of andere manier niet. Het verhaal was toch interessant genoeg om door te lezen.

All the hype about ‘don’t tell what happens’ is a bit daft really.This book is good because it is well written and has believable characters.  The (also good) plot is not so special and secret that so much has to be made of it.
Maar goed, ik zal ‘het’ ook niet vertellen. Het boek doet dat zelf ergens in het midden.  Ik vond het wel een heerlijk ouderwets LeesBoek – zo een waar je steeds naar terugverlangt. Helaas was het te kort – ik had wel meer (en meer) willen lezen over alle karakters in dit boek.
Een aanrader – bedankt voor het doorgeven op de laatste boekenruil. Ik zal het ook doorgeven – het is niet zo bijzonder dat ik het zonodig ooit nog een keer zal lezen maar meer van deze schrijver zal ik zeker niet afslaan als ik hem ergens tegenkom.
Trouwens, ik wist eerst niet dat het een man was – ik weet het nu alleen omdat ‘hij’ genoemd is in de blurb ergens. Weet nog steeds niet of hij Brits of Amerikaans is, ik dacht eerst dat Chris een Britse vrouw was maar dat komt natuurlijk omdat een van de hoofdkarakters zo’n vrouw is.

Chris Cleave is een correspondent van de Britse krant The Guardian. Hij heeft ook het boek Beste Osama geschreven. Ik heb dat boek gelezen, een zeer realistisch boek over de gevolgen van een terroristische aanslag. Bizar feit: het boek kwam uit met alle publiciteit van dien op de dag dat de aanslagen werden gepleegd in Londen. Dat was gelijk het einde van de publiciteit. Beste Osama was zijn debuut.

 Samenvatting Else