Dorothy Allison: De Holbewoonster

Een boek waar slechts een enkeling "plezier" aan beleefde. Het grauw, verdriet en de ellende worden blijkbaar zo gepresenteerd, dat het nauwelijks te verteren valt.

De eerste reactie:

> Ik was niet echt van plan om de boek van de maand in handen te nemen want ik heb wel eerder korte verhalen van Allison gelezen - of in ieder geval pogingen gedaan. Kwam er nooit doorheen - haar klagende stem irriteert me mateloos. Zo ok, ze heeft een rotjeugd gehad - nou en? Is ze daardoor alle mogelijkheden om ooit een keer te lachen kwijt geraakt? Misschien schrijft ze als therapie, prima, ik wens haar veel succes ermee, maar ik ben geen social worker en wil dat gezeik allemaal niet aanhoren.

Maar goed - toevallig vorige week in de bieb kwam ik toch dat boek per ongeluk tegen en heb haar dus meegenomen. Eerste bladzijd trok mijn aandacht - een Triumph Bonneville... oh wat is dat een mooie motor...en dan gelijk - hup, zit je middenin de tragedie weer - 1 dood en 1 zwaar gewond voor het einde van de tweede alinea ;-) (Eerst alinea is 'Death changes everything'.) Kort erna komt in snelle tempo de opstapeling van ellende - de verslavingen, de achtergelaten kindertjes, de geweldadige vaders, de armoe, de... ik geef het op - die verhalen van gekke priesters en ongelovelijke stugge kinderzieltjes kunnen me echt niet boeien.

Ik heb ooit Leonard Cohen 'music to cut your throat to' genoemd - wat mij betreft kan je Allison best zoiets ook noemen... ideale leesvoer om in bad te lezen terwijl je levensbloed uit je versgesneden aders sijpelt en de water verkleurt (vergeet niet om in de lengte te snijden en niet in de breedte - anders werkt het niet he...) em... veel plezier ermee is misschien niet echt een passend opmerking in de omstandigheden... Ik vind toch dat ik een dappere poging heb gedaan maar nu dat ik rond bld 150 ben en het me echt niet kan schelen wat er verder gaat gebeuren met Delia en haar familie (ex-man sterft momenteel langzaam en stinkend aan kanker - hoe hAd het ook anders gekund...) leg ik het aan de kant. Ik zeg niet dat ze slEcht schrijft - gewoon dat het hoog deprimerende gehalte mij persoonlijk niet aanspreekt.
<<<

Cohen's muziek afdoen met 'music to cut your throat', dat geeft meteen stof voor een mail en brengt de teksten van deze zanger even onder onze ogen:

> Ach, wat een diepgeworteld misverstand toch. Niets heerlijker om luidkeels mee te jammeren met Leonard. Ik lach me tranen om zinnen als:

I lit a thin green candle
to make you jealous of me
but the room just filled up with mosquitoes
they heard that my body was free

..

and than I confess that I tortured the dress
that you wore for the world to look through

...

I showed my heart to the doctor
he said I just have to quit
Then he wrote himself a prescription
and your name was mentionend in it
then he locked himself in a library shelf
with the details of our honeymoon
and I hear from the nurse that he's gotten much worse
and his practice is all in a ruin

En als je dan het dronken wolvengehuil erbij denkt waarmee hij dat zingt, ach...heerlijk! Ik knap er altijd helamaal van op.
<<<

De mails blijven echter afwijzend:

> De enige reden voor mij om toch door te lezen zou geweest zijn, dat ik nieuwsgierig ben naar de rol van dominee Hillman in het vervolg van het verhaal. Op blz. 90 vertelt hij Delia dat hij haar moeder nog heeft gekend. Hillman is een poosje uit het dorp Cayro weggeweest. Het zou me niet verbazen als hij iets heeft gehad met Delia's moeder.

> Laat ik dan maar opbiechten dat ik niet verder ben gekomen dan één zin en wel de eerste: 'Death changes everything'. Nou, dat had ik net zelf in het echt meegemaakt en dat leek me voorlopig wel genoeg. De flaptekst omschrijft bovendien een storyline die net zo goed van zo'n waar gebeurd all-is-well-that-ends-well-feel-goodmovie van RTL-4 en het is dat ik nog steeds de zéér positieve bespreking van Jan Donkers op de VPRO-radio ergens in mijn achterhoofd heb zitten anders was Cavedweller vandaag al bij de bieb ingeleverd. Nu moet 'ie nog wachten (om gelezen te worden).

> De passages over de stervende man vond ik zeer aangrijpend en moeilijk , wegens zelf van dichtbij meegemaakt, maar bij ons was het een geliefd persoon.
<<<

Dan verschijnt er in de mail een fraaie samenvatting en een advies:

> Oprah zou 'Holbewoonster' eens op haar lijstje moeten zetten. Het zou haar wel aanspreken omdat het gaat over sterke vrouwen die met alles in het reine komen na 447 bladzijden. Van die 447 heb ik er wel de nodige overgeslagen: vooral de uitgebreid beschreven grottochten.

Het verhaal op zich lijkt wel aardig: Delia Byrd gaat met haar tienjarige dochter Celia (nadat de pa van Celia, rockzanger, is overleden)terug naar het gat Cayro, waar ze ooit haar gewelddadige man en twee kleine dochtertjes achterliet. Ze verpleegt haar doodzieke man in de hoop weer contact te krijgen met haar dochters Amanda en Dede. De dorpsbewoners bekijken dit met argwaan, maar dankzij de hulp van goede vriendinnen en Delia's inzet en fenomenale kappersvermogen lukt dit toch.

De drie dochters worstelen allemaal met hun plaats in het leven, zal ik maar zeggen,(vooral die twee achtergeblevenen, die door een akelige grootmoeder werden grootgebracht)maar door lange gesprekken, die gepaard gaan met een ruime mate van simplistisch zelfinzicht, loopt het allemaal goed af. Voorbeeld:

Delia: Dede, luister naar me. Er overkomt ons van alles, en daardoor veranderen we. We worden volwassen. We worden gekwetst. We worden iemand anders. Ik was een andere vrouw toen ik verliefd werd op je vader.'(...) 'Wij kregen altijd maar te horen dat je een slecht mens was,' zei Dede,'dat je zomaar was weggelopen en ons in de steek had gelaten. Maar ik begreep waarom je het had gedaan.(...) Ik wist dat het niet zo simpel lag.'(...) Delia:'Maar ik heb ooit van je vader gehouden, en hij van mij, en zoals we toen waren, dat was het beste in ons.' 'Mensen veranderen,' fluisterde Dede.

En nog een beetje wijze raad van Delia:'Je mag je eigen gevoelens niet ontkennen. Loop er niet van weg. (...)Weet je schat, je leert jezelf pas kennen als je merkt dat je dingen doet die je nooit voor mogelijk hed gehouden.'

Er is wat (...) omdat de dialogen breedsprakig zijn. Over alle personen komen we te weten wat ze denken: Delia, haar dochters, hun mannen, hun kinderen, de rest van de familie, vriendinnen, hulpen, dorpsbewoners, er komt geen eind aan. Het zou overzichtelijker zijn geweest als de schrijfster een persoon had uigekozen, die ons op de hoogte houdt. De beschrijvingen van grotten, café's, tochten, huizen, kapsalons etc zijn ook veel en veel te lang. En aan het slot dus een totale verzoening: Blz 442: Dede tegen Delia: 'Ik hou van je.' Blz 443:Nolan tegen Dede: 'Ik hou van je, daar komt het gewoon op neer.' Blz 446: vriendin tegen Delia over haar dochters: 'Ze houden van je.'

Het is dat de naam van Dorothy Allison op het boek staat, anders zou ik haar nooit in verband hebben gebracht met dit cliché-matige verhaal.Misschien aan te raden voor lezers die van 'Anna, Johanna enz ' hebben gesmuld?
<<<

Positieve geluiden over een ander boek van haar:

> Ik was erg onder de indruk van de verhalenbundel 'Trash' uit 1988. Dat zijn rauwe, eerlijke verhalen, en sober geschreven. Vooral het verhaal 'River of names', waarin ze een opsomming geeft van domme ongelukken waarbij familieleden van haar zijn omgekomen vind ik prachtig. En ook in 'Huid' is het sterke punt de nietsontziende eerlijkheid. Dat kom je zelden tegen. Ook schrijvers willen zich meestal beter voordoen dan ze zijn. Ik zou weinig 'eerlijke' schrijvers weten, behalve Boudewijn van Houten en Gerard Reve. Maar het lijkt wel of de cliché's gaan toeslaan als Allison het autobiografische pad verlaat, en fantasie toelaat. De combinatie van autobiografisch en fantasie is te vinden in:'Bastaard uit Carolina'. Dat is ook al zo 'Oprah-positief' getint. (Wat vreemd is aan dit boek is dat er letterlijk stukken uit 'Trash' instaan). En 'Holbewoonster' is voornamelijk fantasie, en bijna niet meer te verteren. Jammer, maar ik blijf hopen op een beter volgend boek.
<<<

En het onderwerp werd afgerond, net als het boek, met eindelijk een positieve reactie:

> Huh?!
Viel ik even van m'n stokkie toen ik na m'n vakantie jullie mails over Holbewoonster/Cavedweller las: wat zijn jullie negatief! Ik vond het toch best een goed boek! (En nee Anna, Hanna en Johanna vond ik niet meer dan een 'mwoah' streek-/familieroman).

Misschien heeft het te maken met de Nederlandse vertaling? Als ik het citaat zo lees, klinkt het mij ook wel als een draak in de oren. Terwijl ik in de Engelse versie bijv. kippenvel kreeg bij delen over de verzorging en het sterven van Clint (helaas kan ik me er nog steeds niet toe zetten *ezelsoren* in een boek te maken). Ook moest ik af en toe flink lachen over de manier waarop dingen gebracht werden. Bijvoorbeeld de slimme, mooie en gewilde Dede die succes maakt als filiaalhouder van de plaatselijke supermarkt:

<citaat>
Dede loved her box cutter. Razor-sharp, it was not supposed to be used on things like boxes of cigarettes and candy -- paper- and plastic-wrapped items that it could slice as easily as the cardboard. [...] But Dede wrapped her cutter in blue duct tape from her little hardware display and gouged her initials in the handle. She used it for everything, the perishable items as well as the boxes of canned goods. "What I need is a holster for it," Dede told Cissy. "Need a holster for my weapon. Someone messes with me, I'll cut them bad." </citaat>

Uh-oh, wat gaat ze doen met dat mes???

Humor toch; doet me denken aan John Irving. Trouwens ook in de manier waarop verschillende verhaallijnen vermengd zijn en je op een spannend moment in een andere lijn verdergaat en bijna vergeet dat je zat te wachten op de ontknoping van die eerdere. Had ik bij Irving heel erg in 'A widow for a year'. Ook maakt Allison gebruik van absurde doch geloofwaardige dingen, zoals de krengige moeder van Nolan die haar hele leven bleekselderij en bouillon heeft gegeten om slank te blijven en na een beroerte verandert in een vrolijke, uitdijende vrouw die vooral van zoete en vette dingen houdt (aardbeien door de boter en dan suiker rollen... yuch!). Zelfde elementen gebruikt Barbara Gowdy ook.

Okee, het boek heeft een complete happy ending want ze gaan allemaal hun eigen weg. Het boek gaat (m.i.) over opgroeien en 'het leven'. Je laat je kindertijd achter op het moment dat je je realiseert dat het leven niet onbezorgd is, maar als je daarmee weet om te gaan op een manier die bij jou past en die jezelf niet verloochend (dus niet vluchten), dan ben je op de goede weg. Ik vind het knapper wanneer een boek met een happy end indruk op me maakt dan een boek met een heavy/desastreus einde.

Ik vond dat ze die ellende heel luchtig brengt. Niet oppervlakkig, maar wel met een zekere nuchterheid en humor. Het eerste deel van het boek (de reis naar Cayro en 'crying season') duurt vrij lang -betekent dus niet meteen 'saai'-, maar dat hoort juist wel bij de gemoedstoestand van Delia. Als het crying season voorbij is, gebeurt er steeds meer en komt alles in een stroomversnelling. Ik ben blij dat ik Cavedweller gelezen heb en ga zeker nog 'ns wat van Allison proberen!
<<<

Eind goed al goed? Of toch maar niet....?
Laten we dit afsluiten met een uitspraak van Allison:

"All writers are liars. So I tell my students, 'your readers won't know!' The trick is to speak with enough conviction. They have to believe your lies. By the time they figure you out, it will be thirty years later. Your writing has to touch a higher reality, to create a dream in which the reader will dream with you."

Eisjen

 

Nog meer over dit boek....: 

BIOGRAPHY
Dorothy Allison (b.1949) was born in Greenville, South Carolina, the first child of a fifteen-year-old unwed mother who dropped out of the seventh grade to work as a waitress. Allison was raised in extreme poverty by her mother's family; she remembers "hiding out under the porch" so she could listen to her grandmother and aunt tell randy stories. Her childhood was scarred from the time she was five to eleven years old, when she was often beaten and raped by her abusive stepfather. Allison writes of her lasting sense of shame and guilt.

schrijver: 

boektitel: 

De Holbewoonster

isbn: 

9045002620

genre: 

leeslijst: 

maand: