Joke J. Hermsen, De profielschets

Hoewel het mij al snel duidelijk werd dat dit geen boek voor mij was en ik daarin werd bevestigd door een aantal andere boekgrrls, die het boek ook saai vonden, heb ik toch maar doorgezet en De Profielschets van Joke J. Hermsen uitgelezen, puur alleen maar omdat ik het zo'n leuk mens vind en in de hoop dat het verder lezen alsnog beloond zou worden. Helaas niet...

Waar gaat het boek over? : De vakgroep Wijsbegeerte van de Amsterdamse universiteit gaat een nieuwe hoogleraar aanstellen. Geen sinecure, gezien de richtingenstrijd en onderlinge vetes die er heersen. Over één ding is men het echter eens: de nieuwe hoogleraar moet een vrouw zijn. Bernt Brakhoven, plaatsvervangend voorzitter van de vakgroep, heeft al een vrouw op het oog: een Italiaanse filosofe naar wie meer dan alleen zijn intellectuele begeerte uit gaat. Behendig laverend tussen schaamteloos nagejaagd eigenbelang en verziekte sociale verhoudingen, denkt hij zijn eigen koers te kunnen varen. Ondertussen volgt de lezer wat er zich terzelfdertijd afspeelt in het hoofd van Ella, een buiten de vakgroep gevallen promovenda (tevens de echtgenote van Bernt Brakhoven en moeder van het angstige en verlegen jongentje Tobias), die werkloos en lusteloos vegeteert in een nieuwbouwwijk ergens in een randstedelijk suburbia. Haar eenzaamheid, gefnuikte illusies en hardnekkige herinneringen aan gewelddadigheden in de huiselijke kring komen messcherp naar voren tijdens een lange sessie bij haar psychiater.

In feite heeft het verhaal 2 hoofdpersonen, Bernt Brakhoven (hoogleraar fenomenologie) en zijn vrouw Ella (is al jaren zgn. aan het werken aan het proefschrift, maar heeft daar eigenlijk al jaren geleden de brui aangegeven en is in feite huismoeder (ergens in de polder). Bernt en Ella worden apart geportretteerd en niet tesamen, behalve dan misschien in herinneringen van Ella. Bernt is een man die in feite alleen maar zijn eigen lusten najaagt en dit tot in het extreme. Hij probeert de profielschets (vandaar de titel) van een nieuwe hoogleraar te laten aansluiten op zijn minnares, een Italiaanse hoogleraar. Als hem dat uiteindelijk lukt (en we vele langdradige beschrijvingen van de bewuste vergadering waarin de knopen moeten worden doorgehakt over de profielschets hebben moeten lezen) gaat hij halsoverkop naar Parijs, waar zijn zgn. minnares congresseert. Hij treft haar echter in bed aan met zijn baas. Hij is een illusie armer en wij als lezers hebben dat allang zien aankomen (ze beantwoordde zijn mails nauwelijks meer nadat hij een origineel idee van haar had toegeeigend). Bernt voelt zich ook belazerd door zijn baas, die hem steunde in de ideeen van Bernt over de profielschets. In Parijs snapt Bernt eindelijk waarom. 

Mijn hemel: wat een loser.... en wat een doorzichtig en "arm" verhaal. Bernt heeft Ella al na 3 maanden relatie verlaten, althans in emotionele zin. Hij is uiteindelijk wel met haar getrouwd omdat ze van hem in verwachting was. Al die jaren (door de week is hij in Amsterdam en niet bij zijn gezin) heeft ze de drie eerste maanden van hun relatie als houvast omarmd en al die 10 jaren is zij geestelijk afgegleden en verworden tot een vrouw die drank nodig heeft om moed te verzamelen om de simpelste dingen te doen. Op de bank bij de psychiater blijkt dat ze vroeger van alles heeft meegemaakt en dat dat de reden is waarom zij zo doet. 

Maar eind goed, redelijk goed: Doordat Tobias (zoontje Ella en Bernt) niet is opgehaald van school door Bernt (die halsoverkop naar Parijs is vetrokken), is Tobias met een vriendje van school weggelopen en op het ijs gaan spelen en door het ijs gezakt. En dan weet ze dat ze zal doorgaan..... Ble, ble, goedkoop verhaal qua ideeen en verhaallijn en saai geschreven. 

Zelfs het filosofische pleidooi van een van de vakgroepleden voor een vrouwelijke hoogleraar kon me niet boeien. Volgens een artikel uit Filosofiemagazine probeert Hermsen een beeld te geven van het Amsterdamse en Tilburgse universitair-filosofie wereldje en dat is niet opbeurend. Het idee van het boek (hoogleraard helpt vriendin aan een baan) is echt gebeurd en dat is natuurlijk belachelijk, maar helaas gebeurt dat nog steeds overal.... en ik vind dat geen sterk gegeven meer. Althans: Hermsen werkt het niet sterk uit. 

Dit bezoek zou een sleutelroman zijn over macht, incompetentie en seksisme. Tja, dat zal het ongetwijfeld ziijn... Het enige wat ik van dit boek meeneem (maar dat wist ik al lang) dat je je niet aan illusies moet vastklampen (als zijn Italiaanse minnares maar de nieuwe baan krijgt, heeft Bernt het weer naar zijn zin aan de universiteit en kan hij het leven weer aan en zal minder cocaine snuiven......). Als dan, als dan-denken (zo noem ik dat maar) heeft geen zin.

Marjan 

Nog meer over dit boek....: 

Joke J. Hermsen 
is hoofdredacteur van Boekman, tijdschrift voor kunst, cultuur en beleid. Zij publiceerde onder meer Nomadisch narcisme. Sekse, liefde en kunst in het werk van Lou Andreas-Salomeì, Belle van Zuylen en Ingeborg Bachmann (Kampen 1993). En ze is de auteur van de romans Het dameoffer (Amsterdam 1998) en Tweeduister (Amsterdam 2001). Heimwee naar de mens. Essays over kunst, literatuur en filosofie (Amsterdam, De Arbeiderspers, 2003) werd genomineerd voor de Socrateswisselbeker.

De profielschets 
is een boeiende, satirische roman waarin de academische wereld flink onder de loep wordt gehouden, zonder dat het een morele afrekening wordt. Het mikpunt van alle spot, de hoogleraar Bernt Brakhoven, wordt niet zomaar als een doortrapte schurk neergezet. Je krijgt zelfs bijna medelijden met hem als hij aan het eind de ene tegenslag na de andere krijgt te incasseren.
8weekly

schrijver: 

boektitel: 

De profielschets

isbn: 

9789029522786

genre: