Khaled Hosseini: De Vliegeraar van Kabul

Hallo allemaal,

Ik zal proberen van de mails weer een leuk overzicht te maken en wil er graag dit aan toevoegen:

Een boek dat mij lang zal heugen en mij heel erg heeft geboeid, waarin zoveel ingrediënten zitten; jaloezie, eenzaamheid, liefde,verraad, agressie, liefde , de cultuur in Afghanistan, geloofsovertuiging en de intriges van vader en zoon. Het is zoals in het lied van Marco Borsato "Hoe haal je de oorlog uit de kinderen".

Zoals één van mijn leden van de literatuurclub zei: Als ik dit boek oppakte om verder te lezen zat ik samen met Hassan onder de appelboom.

Dan nu verder met de reacties die door de boekgrrls zijn gegeven;

In Kabul, Afghanistan, woont Amir met zijn vader. Zijn moeder is in het kraambed gestorven. Amir hoort tot de gegoede klasse, de Pashtun, zijn vader is een succesvol handelaar, en staat in groot aanzien. Ze hebben bedienden: Ali en Hassan, die tot de Hazara's behoren, een onderklasse. Hassans moeder is weggegaan toen Hassan nog maar een baby was. De jongens Amir en Hassan groeien samen op, zijn vrienden voor zover een soennietische Pashtun bevriend kan zijn met een sji'ietische Hazara. Hassan is de slaafse vriend. Bij de jaarlijkse vliegerwedstrijd in Kabul(een Afghaanse traditie) is Amir de vliegeraar, degene die het touw van de vlieger in handen heeft. Hassan is zijn hulpje, de vliegervanger. 'Voor jou doe ik alles!' roept Hassan hem toe voordat hij wegrent om de vallende vlieger uit de lucht op te vangen. Het begin speelt eind jaren zestig, met de eerste verschijnselen van etnische gewelddadigheid. Als Hassan in een hinderlaag gelokt wordt en jongens hem mishandelen, staat Amir daar en kijkt ernaar. Hij helpt niet. Deze lafheid achtervolgt hem de rest van zijn leven. Temeer omdat hij de lafheid veroorzaakt werd door jaloersheid. Zijn vader altijd scheen altijd meer aandacht te hebben voor Hassan dan voor Amir, zijn eigen zoon. En Amir maakt alles nog erger: hij beschuldigt Hassan valselijk van diefstal, waarop Ali en Hassan weggaan uit Kabul.

Na de Russische inval, begin jaren 80, vluchten Amir en zijn vader naar de Verenigde Staten. Amir bouwt er een nieuw bestaan op, maar hij slaagt er niet in Hassan te vergeten. De ontdekking van een schokkend familiegeheim voert hem uiteindelijk terug naar Afghanistan, dat inmiddels door de Taliban is bezet.

Ik kopieer de beschrijving van The kite runner (De vliegeraar van Kabul) even uit de aanbeveling voor de leeslijst:

"Amir en Hassan zijn gevoed door dezelfde min en groeien samen op in de hoofdstad van Afghanistan. Amir komt uit een bevoorrechte familie, Hassan en zijn vader zijn arme Hazaren, in dienst van Amirs vader. De loyaliteit van Hassan is grenzeloos, maar dit is niet wederzijds. Een gruwelijk voorval drijft hen voorgoed uit elkaar. Na de Russische inval in Afghanistan vluchten Amir en zijn vader naar de VS. Amir bouwt daar een nieuw bestaan op, maar slaagt er niet in Hassan te vergeten. Zijn voornemen om zijn oude schuld jegens Hassan in te lossen sleept hem tegen wil en dank mee in een huiveringwekkend avontuur."

Ik vond Hassan een beetje *te* goed voor deze wereld om werkelijk te zijn, maar verder vond ik The kite runner een mooi, spannend, pijnlijk en ontroerend boek. Op tweederde vroeg ik me even af of er niet wat *teveel* in gebeurt maar dat gevoel is aan het eind verdwenen. Ik heb me afgevraagd waarom ik überhaupt dat gevoel kreeg, want ik hou zelfs van boeken die een beetje over the top gaan... Mijn theorie is dat ik -hoewel ik heel goed wist dat The kite runner fictie is- het boek toch een beetje las om te 'leren' hoe het is om in Afghanistan op te groeien en daarna je land te moeten ontvluchten; als waarheid dus. Dat is er onbewust ingeslopen door mijn onbekendheid met het onderwerp en de uitgever op de achterflap vertelt bovendien dat ze door het verhaal intensief betrokken is geraakt bij Afghanistan. En ja, voor een 'waargebeurd verhaal' is het wat te onwaarschijnlijk - of niet?

Het gevoel verdween nadat ik hierover had nagedacht: ik had weer beter door dat ik fictie las - hoewel misschien wel samengesteld uit verschillende heuse gebeurtenissen?

The kite runner deed me denken aan Ian McEwans Atonement (Boetekleed), dat in februari 2004 op de leeslijst stond. Beide verhalen draaien om de kapitale fout die een kind maakt - en de rest van zijn/haar leven met zich meedraagt. Dat drukt zwaar op je schouders: je zou wel willen helpen het gebeurde ongedaan te maken, maar dat is onmogelijk. In The kite runner krijgt de hoofdpersoon (Amir) gelukkig nog een kleine kans daartoe.

Hosseini schrijft beeldend: ik zal de kleurige vliegers in de strakblauwe lucht niet gauw vergeten, noch de wonden die het spel je oplevert... Fascinerend trouwens dat in Afghanistan het vliegerseizoen in de winter valt - echt de andere kant van de wereld ;-)

v
e
r
k
l
a
p
p
e
r

'The kite runner' uit de titel is Hassan: de beste renner van Kabul die daarvoor een soort zesde zintuig lijkt te hebben. Het moment waarop hij als kite runner triomfeert is het keerpunt in het leven van de jongens. Hopelijk is het dat opnieuw voor Amir en Hassans zoon Sohrab?

Een indrukwekkend boek, over de etnische strijd in Afghanistan; over liefde en oorlog; over jaloezie en verraad. Een prachtige mengeling van een goed verhaal tegen het verhaal over een andere cultuur die vernietigd wordt daar fanatici. Zo wordt op pagina 9 Hassan geboren in 1964 en een pagina verder om 1963. Dan ligt dat aan de vertaler/nederlandse uitgever, want op pagina 6 van mijn engelstalig versie is hij 2 keer keurig in the winter of 1964 geboren. Dat dit feitje zonodig 2 keer kort achter elkaar word verteld is typisch van de lompe herhalende manier van vertellen van deze schrijver. Een goede editor had veel verbetering in kunnen brengen door ongeveer de helft te schrappen. Maar dat is detailkritiek bij een verder indrukwekkend boek. Ook negatieve mails worden opgenomen in het verslag.

Zoals jullie misschien al geraden hebben vind ik het ver van indrukwekkend tot nu toe (ben ongeveer 2/3 doorheen. Ik lees eigenlijk alleen maar verder omdat ik benieuwd ben hoe dat verder gaat nu dat Amir terug in de Afghanistan van (bijna) nu is. Het persoonlijk verhaal van Amir is een opstapeling van erg voorspelbare clichés, geschreven in een kleurloos en-toen-en-toen-en-toen style. Ik geloof dat het de bedoeling is dat de lezer sympathie voelt voor Amir, wegens zijn schuld gevoel over wat hij gedaan heeft. Maar ik kan niets anders dan irritatie voelen bij zijn 'poor little rich boy' zeur verhaal. Wat hij deed wAs verschrikkelijk! Het was totaal onnodig en wreed om Hassan te laten vallen. (Dat hij niet durfde in te grijpen toen 'het' gebeurde was zwak maar niet totaal onbegrijpelijk, maar dat hij later hun levenslange vriendschap verbrak was onvergefelijk.) Maar wat me vooral tegenvalt is de erg vlakke schrijfstijl. Van een boek dat zo hoog gejubeld wordt overal verwacht ik iets bijzonders. En die heb ik zeker nog niet gevonden. Wie weet, komt dat nog in de laatst 100 pagina's, maar ik kan het amper geloven. (En dat Amir en zijn - owattoevallig! - onvruchtbare vrouw uiteindelijk dat kind van Hassan in huis gaan nemen zit er ook dik in natuurlijk...) teleurgesteldgrrl die ook meer bruikbare vliegeraar tips had verwacht, maar helaas, de kunst van het kite-flying in dit boek is vooral de andere hoog-vliegers uit de lucht snijden, niets over hoe je een steeds duikelende vlieger nu eenmaal goed omhoog kunt krijgen...

Maar ook een negatiefgrrl kan tot andere gedachte komen. Maar oké smaken verschillen nu eenmaal. ok, ok, ik geef toe, de laatste 1/3 is beter dan de rest. Maar het is 'beter' in een spannende thriller-achtig manier. Dit is (in tegenstelling tot wat de belAchelijk enthousiast blurb je zou doen geloven) geen literaire roman. De karakters zijn van karton, uitgeknipt met geen andere doel dan de plot voort te drijven. In thrillers/snogbusters/chicklit kan ik dit hebben, je verwacht tenslotte niets anders met zulke boeken, maar niet in boeken die blijkbaar pretenderen om meer te zijn. (Of in ieder geval die pretensies opgeplakt hebben gekregen van de hype eromheen.) De stukken in Afghanistan zijn wel schrijnend. Vooral die voetbal wedstrijd met de 'alternatieve' volksvermaak in het midden heeft mij bijna doen lezen met handen voor mijn ogen (erg moeilijk, geef ik toe..). Maar moet de bad guys nu zonodig zo _ heel_ erg slecht geschilderd zijn? Is het echt waarschijnlijk dat de mannen met macht in de Taliban letterlijk junkie sociopaths zijn? (Hmm, zijn niet alle 'mannen met macht' een beetje zo, als is het meestal alleen maar figuurlijk...?) Maar goed, het einde heeft wel iets bevredigends. Niet tE zoet allemaal. Ofhoewel... nou ja, ik wil wel verder hier over nadenken, maar dan wel onder een verklapper, anders geef ik te veel weg voor de grrls die het boek alsnog zouden willen lezen. Mijn advies aan deze grrls is dus - diagonaal door de eerste 200 pagina's om even te weten wie wie is (hij herhaalt alles steeds, dus je kan mAkkelijk vanaf voor de helft overheenlezen! ;-) en dan je schrap zetten voor het laatste stukje.

ver
k

l

a

p

p

e

r
dat zelfmoordpoging van Sohrab. Een kind die dood wil is zoiets verschrikkelijks. Het deed me denken aan Jude (the Obscure, van Thomas Hardy). Hij hangt zichzelf en zijn broertjes en zusjes op en laat de hartverscheurend briefje achter met de onvergetelijke woorden 'Done because we are too many.' (ook nog kinderlijk mispeld, maar ik weet niet meer precies hoe 'verkeerd' dit geschreven was, dus probeer het niet letterlijk te weergeven hier.) Ik moest hieraan denken uiteraard omdat het de bekendste vergelijkbare incident in de literatuur is. Maar Hardy durfde in ieder geval 'echt' tragiek van te maken. (Hij werd ook goed voor 'gestraft' door het publiek. De lezers waren zO verontwaardigd door dit boek dat hij nooit meer een roman heeft geschreven.) Hosseini gaat meer voor de crowd pleasing happy ending. En ach, ik geef hem geen ongelijk - ik vrees dat er niet zo heel veel veranderd is sinds 1896 en dat hij net zo'n lading kritiek over zich heen had gekregen als Hardy toen kreeg als hij zo'n schatje echt dood had laten bloeden in bad.

Over de inhoud van dit boek hoef ik gelukkig niets te vertellen want dat heeft Marjo in haar aanbeveling al fantastisch gedaan. Dat ik het een goed boek vond had ik ook al gezegd. En wat verder dan nog?

Wat me opviel was dat het boek structureel doortimmerd in elkaar steekt. Bijna volgens het boekje zou je zeggen, als er zo'n boekje zou bestaan wat waarschijnlijk wel het geval is. Bepaalde dingen worden daardoor enigszins voorspelbaar. Dat maakte deze lezer niet uit en vergrootte zelfs het genot. Zo geeft het eerste hoofdstuk in iets meer dan 1 pagina driekwart van het boek in een nutshell weer (ik hou daar wel van).

Voor een boek dat zo doortimmerd is, zijn er wel een paar foutjes aanwezig. Of dat slordigheid van vertalen is, kan ik niet beoordelen. Zo wordt op pagina 9 Hassan geboren in 1964 en een pagina verder om 1963. Verder in het boek begonnen eind jaren tachtig de ogen van Rahim Khan achteruit te gaan, dus liet hij Hassan de boeken van Amirs moeder voorlezen. Wat niet wegneemt dat hij in 1995 in de avonduren (!) Hassans zoon uit het lievelingsboek van de hele roman kan voorlezen! (zou hij inmiddels een bril hebben?) En nog weer verder als Amir er erg slecht aan toe is speelt hij het toch klaar om uit volle borst te lachen. Nou, ik ken mensen die gekneusde ribben hadden en die er daarmee 100% beter aan toe waren dan Amir op dat moment, maar uit volle borst lachen konden ze toch echt niet.

Maar dat is detailkritiek bij een verder indrukwekkend boek. Indrukwekkend op verschillende niveaus. Er is het universele niveau van schuldgevoel, van-vader-en-zoonrelatie, van vriendschap en verraad, van discriminatie, en ga maar door.

Dan is er een informatief niveau. Wat wist ik eigenlijk van Taliban of Afghanistan. Daarom ook is het volgende zinnetje blijven hangen: Ik werd dertien in de zomer van 1976, de voorlaatste zomer van vrede en anonimiteit voor Afghanistan. En nu de Nederlandse politiek voor een beslissing staat, krijgt dat niveau extra kracht.

Ook simpele dingetjes. Iedereen kent dat liedje van Queen wel: Bismillah no, you will not let me go. Nooit aan gedacht om bismillah op te zoeken. Maar het betekent: in de naam van God.

Er is een parallel tussen de bijna-offering van de zoon van Abraham en een Afghaanse feestdag waarop hetzelfde gevierd wordt en waarom er daarom een lam geslacht wordt. En de offering van het lam heeft dan weer verbanden met de vriendschap tussen de beide hoofdpersonen.

Dan wordt er ook nog een duidelijk verband gelegd tussen de praktijken van de taliban en die van Hitler.

En om dan weer terug te keren naar een meer alledaags niveau: veel relaties en de problematiek daarvan: die tussen vader en zoon, tussen waarheid en leugen, tussen traditie en gevoel, tussen schuld en boete, maar ook tussen schuld en op welke manier schuld in te lossen.

Nou ja, tot slot: het is spannend, soms gruwelijk, en altijd menselijk!

Ik hoop hiermee toch wat reacties los te weken op het boek van deze maand, die bijna afgelopen is. Het is niet eerlijk dat ik lappen inbreng moet samenvatten over Extreem luid enz. en deze samenvatster er met een drietal mailtjes vanaf komt :-)! Maar vooral is het niet eerlijk tegenover dit boek.

De slordigheidjes zijn mij niet opgevallen gelukkig. Ik heb van het boek genoten en vond het juist helemaal niet voorspelbaar. Ik vond het juist zo knap, dat ik soms pas 5 regels van tevoren in de gaten kreeg wat voor dramatisch er stond te gebeuren. Voor mij is dit al een absolute topper voor 2006. Er moet heel wat gebeuren wil iets hier nog overheen komen.

v

e

r

k

l

a

p

p

e

r

Omdat het al een paar weken geleden is dat ik het boek uitlas, weet ik de namen van de personen niet meer . Sorry daarvoor. Ik hoop dat onderstaande toch nog enigszins te volgen is. Bijvoorbeeld dat die jongen verkracht wordt dat had ik helemaal niet zien aankomen. En dat ze uiteindelijk halfbroers waren ook niet. En bij dat gevecht later in het boek had ik pas in de gaten dat het diezelfde jongen van vroeger was, toen het er stond. Dat hij uiteindelijk dat jongetje zou adopteren dat had ik al wel lang zien aankomen, maar toch werd ook daar weer zo spannend om heen gedraaid dat ik weer begon te denken dat het uiteindelijk niet zou lukken.

Dit boek heeft van Isabel Allende de volgende recensie gekregen: Een onvergetelijk verhaal dat je nog jaren bij blijft. Het bevat alle grote thema's van de literatuur en van het leven: liefde, eer, schuld en verlossing. Ik ben het helemaal met Isabel Allende eens.

Mijn theorie is dat ik -hoewel ik heel goed wist dat The kite runner fictie is- het boek toch een beetje las om te 'leren' hoe het is om in Afghanistan op te groeien en daarna je land te moeten ontvluchten; als waarheid dus. Dat is er onbewust ingeslopen door mijn onbekendheid met het onderwerp en de uitgever op de achterflap vertelt bovendien dat ze door het verhaal intensief betrokken is geraakt bij Afghanistan. En ja, voor een 'waargebeurd verhaal' is het wat te onwaarschijnlijk - of niet?

Ik las het boek niet om iets over Afghanistan te leren, maar ik merkte dat dat wel gebeurde. Het veranderde ook mijn mening over uitzending van Nederlandse militairen naar Afghanistan. Aanvankelijk was ik daar helemaal tegen. Nu eigenlijk voor. Alleen vraag ik me af of het zo'n goed idee is om ze na het Sebrenica (?)trauma naar zo'n gevaarlijk gebied te sturen. Zou hier nu geen compromis in gesloten kunnen worden?

Hoewel de maand januari al verstreken is nog snel op de valreep mijn reactie op "De Vliegeraar".
Vannacht om 1 uur had ik het boek uit.
Wat was het schitterend! Wat een prachtige beschrijving van de ontwikkelingen in Afghanistan vanuit het vertelperspectief van de jongens Hassan an Amir! Wat zat het boek hecht doortimmerd in elkaar. Al lezende haalde ik een kaart van Lonely Planet van het web en volgde zo de gangen van de tochten van Amir zowel tijdens de vlucht met zijn "baba", alswel de zoektocht naar Hassan in het laatste deel van het boek. terwijl op de achtergrond (TV) mijn partner keer naar de besprekingen over de uitzending las ik maar door. Wat een schitterende co-incidentie!!! Fijn dat ik lid mocht worden van jullie club. Hoewel ik de laatste tijd niet veel van me heb laten horen (verhuizing en zo) heb ik tot nu 3 boeken van de maand gelezen..... Op naar "Zaterdag"

Ik was zelf niet zo geinteresseerd in dit boek, totdat het werd besproken in de eerste aflevering van Page Turners. Ben er nu wel erg benieuwd naar! Dat heb ik trouwens met bijna alle boeken die er besproken worden ;-) Ik lees sinds een paar weken weer mee, mijn wie-is-wie is niet zo heel erg veel veranderd uitgezonderd de leeftijd van mijn kinderen en de hoeveelheid kippen (die zijn inmiddels door een vos opgepeuzeld). En ik tref het; de vliegeraar als maandboek. Het is al weer een tijd geleden dat ik het gelezen heb en ik heb het boek momenteel uitgeleend dus ik kan hem er ook niet bij pakken. Ik ben begonnen in het boek nadat ik terug kwam van een 5 week durende reis door Pakistan. Toen we, één van de steden, Rawalpindi, die we bezocht hebben, naderden zagen we héél hoog in de lucht allemaal vliegers. We waren behoorlijk onder de indruk dat die vliegers zo hoog konden. Toen we in de stad zelf waren bleek het dat de kinderen op de platte daken van de toch vrij hoge gebouwen aan het vliegeren waren, vandaar dat die vliegers zo hoog kwamen. Dit was zo'n prachtig gezicht dat het een dierbare vakantieherinnering is geworden. En ik heb terug in Nederland dan ook meteen de Vliegeraar gekocht. Verder is het natuurlijk altijd leuk dat in het boek bepaalde plekken wordt genoemd waar je dan ook geweest bent (o.a. Islamabad) Wat ik me verder nog van het boek herinner wat indruk op me heeft gemaakt is het leven in Kabul ten tijde van de Taliban, zo onveilig en zo'n willekeur dat zelfs het maken van oogcontact al noodlottig kan zijn.

Vanmorgen 'the kite runner' uitgelezen en ik merk dat het me niet loslaat, dat boek. Ik lees het vooral als een boek over schuld, verschuldigd zijn - en over hoe dat van de ene generatie op de andere kan doorgaan. Toegegeven: mijn kijk is vast medebepaald door de vakliteratuur die ik op het moment lees, waarin sterk wordt uitgegaan van het werk van Nagy. Maar toch. Ik ben het wel eens met de kritiek van Elma dat de meeste karakters in het boek niet erg worden uitgewerkt. Dat geldt naar mijn mening overigens niet voor Amir - wel voor de andere personen. En dat er een aantal wel *erg* toevallige gebeurtenissen in voorkomen (m.n. in het laatste deel), klopt ook. Toch vond ik het boek overtuigend én intrigerend. Ali voelt zich verplicht tegenover Baba omdat diens vader hem (een Hazara nog wel!) opgenomen en verzorgd heeft. Dat geeft Ali een grote verplichting, die hij van Baba's vader overdraagt op Baba. Blijkbaar zó groot, dat zelfs het feit dat Baba zijn eer ten diepste aantast door sexueel contact met zijn vrouw te hebben, hem niet ertoe brengt om weg te gaan. Baba voelt zich verplicht ten opzichte van Hassan - zijn zoon die hij niet kan erkennen, o.a. om Ali niet nog verder te onteren. Maar hij doet er alles aan om aan die schuld, die verplichting t.o.v. Hassan tegemoet te komen. Dat vergroot alleen maar de verplichting die Hassan t.o.v. hem voelt - een verplichting die hem door zijn vader is overgedragen. Ik denk dan ook niet dat Hassan 'te goed is voor deze wereld'. Hassan is Baba en daarmee ook zijn zoon heel veel verschuldigd. Maar Hassan is niet zomaar een sul, getuige zijn slimme opmerking als Amir hem vraagt: 'Als ik je zou vragen aarde te eten, zou je het dan doen?' Zo ontstaat er een web van verbondenheden, verschuldigd zijn en eer. In dat web groeit Amir op - en voegt er zijn eigen lijnen aan toe. Zoals een gevoel van schuld t.o.v. zijn vader omdat zijn moeder bij zíjn geboorte gestorven is. Maar ook een gevoel dat hij niet de waardering en de warmte en de aandacht van zijn vader krijgt waar hij eigenlijk recht op heeft - die hij zo graag zou willen hebben. Hij weet dan wel niet dat Hassan zijn halfbroer is, maar voelt natuurlijk wel dat er zich tussen Baba en Hassan iets afspeelt. Hassan neemt voor een deel de plaats in die hem zou toekomen. Voor mij maakt dat ook het verraad van Amir t.o.v. Hassan - hoe afschuwelijk het ook is - geloofwaardig. (Of het wel of niet onvergeeflijk is, vind ik er dan eigenlijk niet zo toe doen. Wie zou dat moeten bepalen?). Amir raakt volstrekt klem tussen zijn negatieve gevoel t.o.v. Hassan (die hem immers de liefde en waardering van zijn vader ontsteelt) en zijn positieve gevoel voor een vriend waarmee hij zo nauw verweven is en die hem oneindig trouw is. Hij kan dat maar op één manier oplossen: door Hassan van het toneel te verwijderen. Dat lijkt een uitweg, maar leidt uiteindelijk alleen maar tot nieuwe schuld.

Nogmaals: ondanks de wat mindere stukken en de weinig uitgewerkte karakters (Soraya is ook al zo'n engel) vond ik het indrukwekkend en intrigerend. En het laat een heleboel vragen open - want is Amirs schuld 'ingelost' door Sohrab op te nemen? Of heeft hij het alleen maar erger gemaakt door het vertrouwen van het kind weer te verspelen? Het boek eindigt niet in de gloria, maar wel met een beetje hoop. En ook dat vind ik mooi Of om met Nagy te spreken: "er is altijd de hoop op herstel van geschonden betrekkingen".

Zo zie je zoveel mensen en zoveel indrukken.
Heerlijk toch...???
 

 

Gré

Nog meer over dit boek....: 

relevante links:

Website Khaled Hosseini

schrijver: 

boektitel: 

De vliegeraar van Kabul

isbn: 

9789023411949

genre: 

leeslijst: 

maand: