In Narziss en Goldmund volgen we het leven van Narziss en Goldmund. Hun
tijd samen (in de middeleeuwen overigens), toen ze jong waren en aan het
einde van het leven van Goldmund. Daartussen volgen we vooral het leven
van Goldmund, die in gedachten vaak bij zijn vriend Narziss is.
Narziss
leren we kennen als novice in het klooster Mariabronn en zal daar later
abt Johannes worden. Goldmund wordt als jongen door zijn vader naar het
klooster gebracht en heeft zich voorgenomen ook in het klooster te gaan.
Al snel trekken Narziss en Goldmund naar elkaar toe en er ontstaat een
diepe, intense doch voor buitenstaanders wonderlijke vriendschap tussen twee
mensen die innerlijk erg verschillen. Goldmund heeft dat aanvankelijk niet
in de gaten, ook niet dat het kloosterleven niet geschikt voor hem is. Het
is zijn vriend Narziss die hem helpt het inzicht te verwerven dat Goldmund
eigenlijk alleen maar het klooster ingaat om boete te doen voor het gedrag
van zijn moeder, die hem en zijn vader heeft verlaten om verder
"liederlijk" te leven.
De moeder van Goldmund blijft een belangrijke rol
spelen in de gedachten van Goldmund, zelfs op zijn sterfbed. Goldmund
verlaat het klooster en gaat zwerven en verpand zijn hart en lichaam aan
vele vrouwen, jong, oude, mooi of lelijk het maakt hem niet uit, zolang er
maar iets van een innerlijke schoonheid voor hem zichtbaar is. Hij blijft
nergens erg lang.
Er zijn twee personen die in zijn leven een hoofdrol
spelen. Lydia, de dochter van een ridder die hij helpt met schrijven van
zijn boek. Hij begint na aanvankelijke weerstand van haar kant een relatie
met haar, doch ze worden betrapt door de vader van Lydia. De ridder heeft
het volste recht (voor die tijd...) om hem te vermoorden, maar laat hem
gaan. De andere persoon die een hoofdrol speelt in zijn leven is meester
Niklaus, die hem helpt zich te bekwamen in het beeldhouwen. Goldmund maakt
de prachtigste beelden en beeldt diverse figuren die een belangrijke rol
in zijn leven spelen, uit. Goldmund is een natuurtalent en meester Niklaus
wil hem belonen door hem tot compagnon te benoemen. Het bedje van Goldmund
lijkt gespreid, maar de weide wereld roept en Goldmund trekt weer verder.
Een van de beelden die Goldmund maakt is van Narziss, doch het beeld wordt
door hem Johannes genoemd (en toevallig heet de novice Narziss later abt
Johannes, maar Goldmund weet dat nog niet). De tijd die Goldmund meemaakt
met Lydia en meester Niklaus is relatief kort, maar gedurende zijn leven
komen zij vaak in zijn gedachten voor. Ook Agnes, de minnares van graaf
Heinrich, die Goldmund een tijdje tot zijn minnares mag rekenen. Tot het
moment dat zij worden betrapt en hij in de kelders wordt opgeborgen. Er
komt nog een priester langs alvorens Goldmund wordt opgehangen en Goldmund
heeft het plan de priester te vermoorden en in zijn kledij uit de kelders
te ontsnappen. Doch hij ziet dat de priester kledij aan heeft van klooster
Mariabronn en het blijkt abt Johannes te zijn. Om een lang verhaal kort te
maken: Goldmund komt vrij en gaat met Johannes (Narziss) mee naar
Mariabronn, gaat daar weer beelden maken, doch trekt de wereld weer in na
enige tijd.
Later blijkt waarom. Agnes is in de buurt en Goldmund wil haar
hart weer veroveren. Maar Goldmund komt nooit bij haar, omdat hij al snel
een ongeluk krijgt. Goldmund wil echter niet naar het klooster terugkeren
en zwerft verder totdat hij te ernstig ziek is om door te gaan. Hij gaat
terug naar Mariabronn om daar uiteindelijk te sterven.
Er zijn nog andere
figuren die een rol spelen in het leven van Goldmund zoals Lene die hij
redt van de pest en waarmee hij een tijd in het bos woont. Ook Robert die
hem een tijd vergezelt. En Viktor die hij vermoordt. Tot zover het verhaal
in globale hoofdlijnen, want er gebeurt zoveel op twee80 pagina's (met kleine
letters) dat het zich lastig laat samenvatten.
Goldmund leidt het leven van een zorgeloze en geniet volop. Maar dat is
vaak schijn. In het hoofd van Goldmund speelt zich veel af. Het zijn
vooral die teksten die boeien en initrigeren en aanzetten tot nadenken. Op
het eerste gezicht zou je Goldmund kunnen afdoen als een bandiet. Nouja:
feitelijk is hij dat ook. Maar Goldmund wordt neergezet als een mens die
zoekt naar zijn grenzen en uitersten en beslist op zijn gevoel. Voor
Golmund heb je dan als lezer ook veel sympathie. Narzis daarentegen wordt
koel en afstandelijk neergezet, leidt het leven van een asceet en beslist
alles op basis van het verstand.
In het boek worden door Hesse op een
treffende manier twee volstrekt tegengestelde levens geschetst zonder zich
uit te spreken over goed of kwaad. Alles wat gebeurt lijkt ogenschijnlijk
zomaar een verhaal, maar met elke gebeurtenis, met elke situatie wil Hesse
ons iets meegeven. Ik vond de zinnen soms wat ouderwets geformuleerd, maar
tegelijkertijd hoort dat bij dit boek en de tijd waarin het zich afspeelt.
Het heeft iets mystieks en geheimzinnigs. Soms is het wel wat
verwonderlijk, want het is wel erg toevallig dat abt Johannes in het
kasteel is waar Goldmund met Agnes wordt betrapt. Maar dat is absoluut
niet irritant. Ik vond het einde van het boek prachtig, zelden zo'n
treffend en op een natuurlijke manier de betekenis van een mooie
vriendschap tussen twee mannen die verklaren dat ze van elkaar houden (en
waarom) gelezen. Ontroerend. Abt Johannes realiseert zich dat Goldmund de
enige liefde in zijn liefde is geweest en dat daardoor zijn hart niet is
verdord.
Prachtig, prachtig! Wat een klassieker en wat spijtig dat ik het een jaar
in mijn kast heb laten staan alvorens het te gaan lezen. Ik zeg het niet
snel: maar dit boek moet je echt gelezen hebben. Ik draag het met me mee.