Deze keer heb ik een gedicht gekozen van Gro Dahle, afkomstig uit:
Kruispunt Internationaal. Samenstellers
Kees Klok
en John Heuzel. Bloemlezing van werk van dichters uit
uiteenlopende, veelal minder bekende literaturen, met informatie en
vertaling.
Waarom precies dit gedicht, weet ik eigenlijk niet. Ik vond een groot
aantal gedichten in dit boek de moeite waard en had zoals altijd moeite
met kiezen. Zoals Edith met haar recensie voor Meander in 2001 al aangaf:
Uit een gevarieerde bundel als deze zou je kunnen blijven citeren.
De afgelopen weken heb ik bij verschillende gedichten briefjes geplakt,
maar uiteindelijk de knoop doorgehakt en een gedicht van deze Noorse
schrijfster genomen.
Uit het boek:
Gro Dahle maakt deel uit van een jonge generatie auteurs die in
reactie op de soms verregaande ironie van de jaren 1980 de werkelijkheid
weer serieus nemen en proberen deze met woorden opnieuw te veroveren en
te begrijpen. Hun werk laat een nieuw vitalisme in de Noorse literatuur
zien dat zich op heel verschillende manieren kan vertonen, in het geval
van Gro Dahle door de inzet van kleine woorden om zich tot grote vragen
te verhouden een strategie die haar het etiket naïvistisch bezorgde. De
idyllische beelden die ze in haar vaak epische poëzie optrekt hebben
vaak een donkere zijde. Pausen die gaan liggen tot ze koud zijn, gevulde
badkuipen die van dorst spreken, moeders die hun kindreen de oren
afknippen, dochters die hun moeder het liefst in een koffer zouden
stoppen. Uiteindelijk overheersen het medegevoel en de intimiteit en in
die zin doet de poëzie van Dahle denken aan die van Moren Versaas. Dat
Dahle bij haar poëtische versie van de wereld vaak op het zogheten
kleine en het nabije focust, is niet zo vreemd gelet op haar literaire
program. Iedere tekst is een nieuwe poging om te schrijven, een nieuwe
manier om iets te benaderen dat ik de moeite waard vind. Een spel en een
experiment op weg naar een onbekende kern. Wat die kern is? Het leven,
de dood, de wereld. De mens, het gezin, de liefde. Al die grote
abstracte en lege woorden die ik op mijn manier, met mijn eigen concrete
woorden probeer te vullen, formuleerde ze in een interview. Dahle
debuteerde in 1987 met de bundel Audiens (Audiëntie) en heeft sindsdien
zes dichtbundels geschreven. Ze schrijft ook korte verhalen en
kinderboeken en is actief als literair vertaler, zo vertaalde ze het
werk van Anna Achmatova. In 1997 ontving ze voor haar vernieuwende
poëzie de Obstfelderprijs.
Tijdgebrek en ook onvoldoende geduld om het gedicht helemaal te
doorgronden noopt me het wederom hierbij te laten, maar er zijn
ongetwijfeld meerdere grrls die deze schone taak met graagte op zich
willen nemen. Ik werd slechts gegrepen door de sfeer van het
surrealistische beeld dat Dahle oproept en dan is het voor mij genoeg om
de woorden genietend tot me te nemen.
Wie is het die niemand ziet?
Dat is moeder
versmolten met de glazen
de schotels, de schalen
Ingemetseld in het aanrecht
gekruisigd aan het wasgoed
Zo draagt ze haar huis op de rug
het vuilnisvat op haar hoofd
Visschubben, vleesresten
en klodders havermoutpap
Zo dient ze de dag op
maaltijd voor maaltijd
En zit met de haken
de vlijmscherpe schaar
rolt in het deeg de kinderen uit
Zo snijd ik je:
Een hart, een paard, een haas
Zo deel ik je op
in enen, in tweeën, drieën
Moeders vaste hand, maar onvaste vinger
Oeps, daar ging het weer mis:
knipt de oren van haar zoon
de vinger van haar dochter
zuigt het bloed op
met de spons van haar tong
Een zalfje, een pleister
Zo kneedt zij ons
een voor een
Greep om de nek
hand in de rug
drukt ons tot ongelijke bollen
een jeugd in de oven
Draagster, bakster
Koningin van maag en darmen
Vorstin in de borst
Met kruimels getooid
in de ruimte die ademt
In zout geëerd
Om ons dan de nacht in te schuiven
met warme, droge suikerhanden
Dankouwels op de tong
als ze ons de slaap in buigt
naar binnen door flanellen genade
De zegen van de rust in de kerk van de wangen
Een altaar in het donker
Gro Dahle
Vertaling Janke Klok
Uit: Raadsels van de regen, 1994
Ria
 Goeie-vroege-morgen,
Ria, Wat een mooi gedicht! Ik was meteen gegrepen door de sterke beelden,
die ik begon te lezen als een groteske ode aan De Moeder. En ineens de
omkering, die ik twee keer moest lezen: 'Zo dient ze de dag op, maaltijd
na maaltijd'. Heel verrassend, en zo bleef het. Ik zat a.h.w. genageld
aan de regels te lezen! Het dubbele, de donkere kanten van moeder,
liefde, kind, zorgen en voeden, vind ik onnavolgbaar verwoord. De
laatste strofe is weer doordrenkt van zachtheid, en wat een mooie regels.
Terug naar het wonder dat, net als het aardse en het vaak ontnuchterende
dagelijkse, onlosmakelijk met de moeder verbonden is. Dank voor deze
kennismaking met een voor mij onbekende dichteres; ik ga echt op zoek
naar meer van haar!
Het
is inderdaad een vreemd gedicht, door de mengeling van liefhebbende zorg
en (ver-)knippende methodes die de moeder toont en toepast. Heb je ook
nog de originele tekst? Ik vind vooral bij gedichten belangrijk dat je
het originele ritme kunt lezen en een idee krijgt van de klanken. Niet
dat ik Noors ken, maar ik kan wel stukken eenvoudige tekst begrijpen en
de klank en de lettergrepen erbij betrekken. Nu is het voor mij een
beetje half. Als je weet hoe het gedicht in het Noors heet, kan ik het
op het www nazoeken misschien.
Weer mooi om iets heel anders te lezen dan ikzelf zou uitzoeken. Leve
woensdag gedichtdag!
Mijn
eerste reactie op dit gedicht: och hemeltje lief, moeders doet het toch
altijd weer he? :-) In alle liefde zorgt en voedt zij, maar de
verzorgden en gevoeden moeten wel passen in de mal van de liefde.
Desnoods zorgt ze daar wel met harde hand voor. Om daarna weer lief in
bed te stoppen. Maar dat alles moet wel onzichtbaar hoor, want zij is
het immers die niemand ziet.
Prachtige beelden, ja, het was een geslaagde kennis-making met Dahle.
Dank je wel!
Mooi
gezegd en goede aanvulling! Ja, zo is het, in tweede instantie, ook voor
mij.
terwijl
er bij mij een oude huiver de kop opstak, of je als moeder inderdaad
niet wat erg veel (ongeziene) macht hebt die je in je onnozelheid
verkeerd kunt gebruiken. Als je de afhankelijkheid van kleine kinderen
ziet en de vanzelfsprekende positie die je als moeder inneemt, oef. Wie
heeft er niet zijn hele leven onthouden wat een moeder ooit zei, ooit
besliste, ooit manipuleerde. Ik kan letterlijk citeren, maar mijn
dochter ook!
apart
gedicht, wil/moet ik meerdere malen lezen!
|
Kruispunt Internationaal.
ISSN 0774 - 7233.
Brugge 2001.
De foto komt van de Noorse
Wikipedia. Er staan daar meerdere foto´s en veel
informatie (maar alleen voor diegenen die Noors spreken...)
Gro Dahle woont met ‘man, drie kinderen, twee konijnen, vijf vissen, een
duif, een papegaai, een schildpad, negen witte muizen, een varken, een
halve hond en drie miljoen mieren’ op het eilandje Tjøme in de Oslofjord.
Dahle noemt haar dieren allemaal als ze desgevraagd zichzelf presenteert.
Niet zo vreemd gelet op haar oeuvre.
(meer bij
Poetry
International)
Index Woensdag Gedichtdag |
