Laat hij mij kussen,
laat zijn mond mij kussen!
Jouw liefde is zoeter dan wijn,
zoet is de geur van je huid,
je naam is een kostbaar parfum.
Ik ging naar een
christelijke HBS, het Johannes Calvijn Lyceum. Vast onderdeel was elke
ochtend eerst het lezen uit de bijbel. Wij hadden allemaal een eigen
bijbel in de vensterbank liggen en die moest dan ‘netjes’ doorgegeven
worden. Geen gegooi en gesmijt, maar wel met eerbied. Ook hadden we op
woensdagochtend godsdienstles van een dominee. Tijdens één van die
lessen kreeg ik een briefje van een jongen in de klas doorgegeven met
daarop geschreven:“Hooglied 7 vers 7”. Stiekem bladerde ik snel naar het
oude testament en zocht daar het aangewezen vers op. En wat stond daar:
Deze uw lengte
is te vergelijken bij een palmboom, en uw borsten bij druif trossen.
Ik zeide: Ik zal op den palmboom klimmen,
ik zal zijn takken grijpen;
zo zullen dan uw borsten zijn als druif trossen aan den wijnstok, en
de reuk van uw neus als appelen.
Goed, daar zat ik
dan met mijn (toen nog) cup AA. Een druifje misschien, maar een
druiventros? En geklim daarin zag ik (toen) al helemaal niet zitten. Dus
gauw weer terug bij de les en het briefje weggegooid. Hooglied ben ik
echter nooit vergeten. Wat me ervan bij bleef was de onmogelijkheid van
de taal. Waar sloeg het op? Wie praat er nou zo? En wat wil men er mee?
De aanwezigheid van
het Hooglied in de Bijbel heeft de kerk heel wat hoofdpijn bezorgd. Wat
doe je met een dergelijke sensuele tekst. Een kerk die heel lang vond
dat sex er alleen maar was ten behoeve van voortplanting en verder niet.
De oplossing was (en is voor sommigen nog steeds) dat je het een
allegorische interprepratie geeft. Er werd/wordt gezegd dat het hier
ging/gaat om een abstracte relatie tussen de kerk en god, niks geen
reëel, lichamelijk contact.
Kijk maar eens hoe
de
statenvertaling online ook nu nog Hooglied 1 vers vijf uitlegt.
Daar staat:
Ik ben zwart, doch
liefelijk gij dochteren van Jeruzalem,
gelijk de tenten van Kedar, gelijk de gordijnen van Salomo.
En als uitleg wordt
gegeven:
"Versta hier bij de
zwartheid de uiterlijke mismaaktheid van den
staat der kerk, die veroorzaakt wordt door de tirannen en vervolgingen;
idem, vanwege de ketterijen, scheuringen en ergernissen, die haar
overkomen.”
En wat gebeurt er in
de nieuwe bijbelvertaling:
Meisjes van
Jeruzalem,
donker ben ik, en mooi,
als de tenten van Kedar,
als het doek van Salomo's tenten.
En dan staat er is
als uitleg bij
bijbelencultuur.nl
"Kedar is de
naam van een volk dat in de woestijn leefde. Deze mensen woonden in
tenten die waren geweven van zwart geitenhaar, zoals die nog steeds
gemaakt worden door de bedoe”inen in het middenoosten. Hebreeuwse
woorden met de medeklinkers kdr erin dragen de basisbetekenis
“zwart” ."
Met de nieuwe
bijbelvertaling zijn we weer helemaal terug bij de erotische versie en
wat is het Hooglied dan mooi! Zeker zoals Atheneum – Polak en van Gennep
het apart hebben uitgegeven. Een prachtig klein boekje met een hardcover
en erbij zit een CD met daarop de voordracht van
Bonheur Theaterbedrijf
Rotterdam en zij doen deze liefdespoëzie echt volledig tot hun recht
komen. Een prachtig geschenk om dit boekje aan je geliefde kado te doen
en dan samen lezen!
Het geheel is
opgesteld, zoals Voltaire al schreef, als:
“(...)
dramatische Griekse poezie. Er zijn koren van meisjes en jongens die
zich af en toe mengen in de dialogen van de twee hoofdpersonen. Dat
zijn de Chaton en de Sulamitsiche. ‘Chaton’ is het Hebreeuwse woord
dat ‘de geliefde’ of ‘de verloofde’ betekent en ‘de Sulamitische’ is
de eigen naam van de verloofde.”
Dit boekje is ook zo
ingedeeld, net zoals je wel ziet bij de tekst van een toneelstuk. Voor
de hoofdpersonen staat boven elk van de verzen “Hij” of “Zij” en bij
de tekst van de koren staat “meisjes” en “broers”. Stel nu dat je dit
boekje samen met je geliefde leest, ieder met zijn eigen tekst en dan
met hierbij in gedachten dat het om de zuivere erotische poezie gaat die
in het middenoosten ongeveer 500 jaar voor Christus op bruiloften werd
voorgedragen.
En wat zegt “Zij”
dan al zo?
Als een
appelboom tussen de bomen van het bos,
zo is mijn lief tussen de jongens.
Ik verlang in zijn schaduw te zitten,
met mijn tong wil ik zijn zoete vruchten proeven.
....... :-)
En hoe ziet “Hij”
haar?
Mijn bruid, je
lippen druipen van honing,
melk en honing proef ik onder je tong,
je kleed geurt naar de Libanon.
(...)
Je bent een bron
omringd door tuinen,
een put met helder water,
een bergbeek van de Libanon.
(...)
een besloten hof
ben jij,
een gesloten tuin,
een verzegelde bron.
“Zij” antwoord
vervolgens:
Ontwaak,
noordenwind! Kom, zuidenwind!
Waai door mijn hof,
laat zijn balsems geuren.
Mijn lief moet in zijn hof komen,
laat hij daar zijn zoete vruchten proeven.
“Hij”
Hier ben ik in
mijn hof,
zusje, bruid van mij.
Ik pluk mijn mirre en mijn balsem,
ik eet mijn honing uit mijn honingraat,
ik drink mijn melk en mijn wijn.
En lijkt deze
volgende poetische beschrijving niet erg veel op de beschrijving van een
orgasme?
“Hij”
Ik ging naar
mijn notengaard beneden,
om te kijken naar de bloesems bij de beek,
naar de ranken aan de wijnstok,
de granaatappels in bloei.
En plotseling voelde ik mij meegevoerd
als op een wagen van mijn nobel volk.
Noten, granaatappels
en diverse bloemen zijn in de kunst symbolen voor huwelijk, vruchtbaarheid en
ook wel symbolisch gebruikt voor de
erotische delen van het vrouwenlichaam. Nadat “Hij” dat allemaal heeft
“bekeken” voelde hij zich “plotseling meegevoerd”......
Mooi toch?
Ook hedendaagse
poëten lieten zich inspireren door het Hooglied. In 1971 schreef Judith
Herzberg voor een kinderprogramma over het Hooglied zevenentwintig
liefdesliedjes. Het zijn echte liefdesliedjes maar dan op een
kinderlijke manier, op de wijze van het Hooglied. Het vierde gedicht
uit deze bundel, gebaseerd op Hooglied 4, is daar een voorbeeld van:
Je ogen zijn
leuker
Dan andere ogen
Het lijken wel vogels
Duiven of zo
Je wimpers de vleugels
Die even bewegen
Je vliegt bij me binnen
Als ik naar je kijk
En jij kijkt naar mij tegelijk.
En kennen jullie het
Eigen Hooglied van Willem Wilmink?
“Bij zijn dood in
2003 liet Willem Wilmink (1936-2003) een veelomvattend oeuvre na van
kinderverhalen, liedteksten en gedichten, waaronder de bundel Een eigen
Hooglied. Hij treedt in deze bundel in regelrecht gesprek met het
eeuwenoude bijbelse Hooglied, waaruit hij de verzen citeert die hem
inspireerden tot het schrijven van zijn eigen. In zijn eenvoudige, bijna
lichtvoetige bewoordingen snijdt hij een keur van onderwerpen aan die
met de liefde te maken hebben: verliefdheid, verlangen, trouwbelofte,
scheiding, de pijn van het gemis, het zich verlaten voelen, liefde
tussen mannen, liefde en aids, gerijpte liefde en ouderdom. Hij schuwt
de schaduwzijde van de liefde niet en dicht ook over de pijn die de
liefde met zich mee kan brengen. Waar het Hooglied uitloopt in de
bezegeling van de liefde door trouw in 8:6-7 gaat Wilmink dus veel
verder. De bundel eindigt positief met het gedicht 'Oktober'. 'Oktober',
de tegenhanger van het openingsgedicht 'De hoogste tijd', laat zien dat
het vlammetje van de liefde niet dooft en eeuwig jong blijft: “ (Bijbel
en cultuur)
Oktober
Voor Wobke
In oktober komt
april
weer om aandacht vragen,
er is bijna geen verschil
met de lentedagen:
lentelucht en lentegroen,
zonlicht door de blaren,
daarvan mocht het laat seizoen
iets voor ons bewaren.
Alles is in de
natuur
door iets nieuws bevangen:
ook het late liefdesuur
wekt een pril verlangen.
Onze zomer is
voorbij,
kalmer zijn de zinnen,
maar in 't najaar zullen wij
dieper nog beminnen:
in ons hart de overvloed
van een rijk verleden,
zullen wij het oude land
met nieuwe moed betreden.
Alles is in de
natuur
door iets nieuws bevangen:
ook het late liefdesuur
wekt een pril verlangen.
Dit is een hele
lange mail geworden voor woensdag gedichtdag, maar ik hoop echt dat
jullie de schoonheid van het Hooglied nu net zo kunnen ervaren en
ontdekken als ik het gedaan heb. Aan de hand van het boekje en de CD van
Atheneum – Polak en van Gennep en het internet. Er gaat echt een wereld
van “de meest tedere poezie” (Voltaire) voor je open en je klapt het
niet zo maar weer in verwarring dicht zoals ik zelf deed in de zestiger
jaren.
Eisjen
Wat
een college over het Hooglied! Ik heb het even snel doorgescrold, maar
nu al zie ik dat het een erg mooi college is. Naar dat boekje met de cd
word ik trouwens erg nieuwsgierig!!
Wat
heb je me gelukkig gemaakt met dit schitterende gedicht. Het is een
soort werelderfgoedgedicht.Je hebt het met zoveel passie en liefde
besproken, en het daarnaast ook geestig en warm herkenbaar gelardeerd
met eigen herinneringen. Eisjen, dit is zo heerlijk om te lezen,
welbedankt!
ik ben hier heel blij mee. een virtuele zoen voor jou om het beschrijven
en nog eens benadrukken hoe sterk en prachtig een vrouw kan zijn. Diepe
zucht.
Eisjen,
je neemt gelijk maar het oude en springlevende Hooglied als
woensdaggedicht! Om twaalf uur vannacht zat ik het weer te lezen, met 2
bijbels voor me op tafel. Dat was voorlopig geen lekker slapen gaan.
Mijn 'hij' lag al een uur te pitten toen ik in bed kwam. Het Hooglied is
door jou zo met passie beschreven, dat ik er weer met jonge ogen naar
kijk. En dan ook nog Oktober van Willem Willink tot slot, de man die mij
aan het schrijven kreeg, het was een feest alles bij elkaar. Ik vond je
eigen ervaringen met het Hooglied heel warm en herkenbaar beschreven.
Wat
een heerlijke mail, Eisjen! Ik ga hem uitprinten om thuis in alle rust
over te lezen en wie weet duik ik dan in de toekomst ook eens het
Hooglied in.
Jaren
geleden werd in de kerk in Amsterdam, waar wij toen vaak kwamen het
Hooglied voorgelezen door een ouder echtpaar ( beide tegen de 80) met
zoveel liefde en hartstocht, dat ik er weer warm van wordt als ik er nu
ruim twintig jaar later aan terugdenk. Dank je wel Eisjen voor dit
prachtige gedicht. Juist ook de tekst van Willem Wilmink erbij om ons
eraan te blijven herinneren dat liefde bij elke leeftijd past. groet.
Dank
je Eisjen voor deze heerlijke bijdrage. De inhoud van het hooglied ken
ik nog niet, maar daar gaat nu verandering in komen!
wat
prachtig, ik kende alleen de naam Hooglied, maar niet wat het inhield,
Heel hartelijk dank, iets om te bewaren!
Wat doet dat mijn theologenhart goed om bij de boekgrrls zomaar het
Hooglied tegen te komen. Ik vind het nog steeds prachtig in de beelden
die er geschilderd worden, in de tederheid, de speelsheid en de
sensualiteit van de tekst. Een hartverwarmend boekje, dat Hooglied! En
wat mooi toch dat het in de Schrift terechtgekomen is en niet, zoals
zoveel andere geschriften, buiten de selectie gevallen. Als ze nu nog
eens zouden moeten selecteren, ben ik bang dat het geen kans meer zou
maken, allegorische uitleg of niet. Dankjewel voor je uitgebreide mail
hierover.
dat
maakt me nieuwsgierig. om welke reden, denk je, dat het geen kans zou
hebben?
Omdat
kerkelijke instituten, die nu waarschijnlijk dergelijke keuzes zouden
maken, allemaal als de dood zijn voor alles wat maar naar erotiek zweemt.....
Blijkbaar (en gelukkig maar) lag dat destijds anders!
wat!
wat is dat voor onfrisse wind door 2005. laten we die instituten dan
maar eens opruimen. heb nooit in de kerk geloofd ;-)
je
zegt het maar, wanneer begint de voorjaarsschoonmaak? Ik doe mee....
(...)
een heerlijk verhaal van Eisjen over iets dat ik tot mijn verbazing als
niet al-te-bijbelachtig opgevoedde grrlie (nou ja, we moesten in ieder
geval iedere ochtend The Lord's Prayer opdruinen tijdens assembly, nu
dat ik eraan denk...) toch onmiddelijk erkende als The Song of Solomon.
Dit komt door een piepklein boekje dat ik ooit gekocht heb -
waarschijnlijk vooral aangetrokken door het prachtig stukje naakte vrouw
op de kaft. Met een intro van A S Byatt. Ze begint haar intro met 'The
Song of Songs is a cry of erotic longing and a description of erotic
bliss.' Ha! wedden dat meerdere schoolkinderen kennis gemaakt hebben met
dit stukje bijbel via stiekum-doorgegeven briefjes in klas ;-) Het
boekje dat ik heb is deel van een serie die 'Presenting individual books
from the Bible as separate volumes, as they were originally conceived,
encourages the reader to approach them as literary works in their own
right.'
Met als afsluiter een stukje van de achterflap nog overtikt
--
Thy lips. O my spouse, drop as the honeycomb:
honey and milk are under thy tongue;
and the smell of thy garments is like the smell of Lebanon.
+++++
Wat
je niet noemt is de mystieke interpretatie: de liefde tussen mens en God
verwoord als relatie tussen man en vrouw. Denk aan beroemde mystici, ik
heb zo geen voorbeeld paraat, moet even zoeken. Dit is trouwens een veel
universeler thema: denk bijv. aan de Hindu god Krishna en de
herderinnetjes, prachtige allegorische (en ook humorvolle) poezie.
Klopt,
maar ik had al zo verschrikkelijk veel in de mail..... Maar als je op de
site kijkt, dan zie ik dat ik die mystieke interpretatie wel
vermeld dmv het beeld van Bernini van de Heilige Theresa.
Maar
nog iets na een hele serie mailtjes: een aantal van jullie meldde het
Hooglied niet of alleen maar van naam te kennen en dat vind ik nog
steeds, ik ben daar al vaker tegenaan gelopen (oa bij een universitaire
cursus 'geschiedenis van het christendom' bij een Theologische faculteit,
waarbij dus echt jonge mensen zaten die van ' niks' wisten),
verbijsterend. Wordt daar in het onderwijs niets meer aan gedaan?
Kinderen die niet meer weten wat kerst inhoudt? Hoe je het ook wendt of
keert we zijn hier opgegroeid in een christelijke cultuur, we hebben
daar ook allemaal een oordeel over en dan vooral ook naar andere
culturen toe. Maar hoe kan je dat hebben zonder een behoorlijke
(basis)kennis/inzicht van je eigen cultuur? Ook al ben je geen belijdend
christen, je staat niet los van de cultuur.
bravo
goede vraag. er wordt zoveel a priori gesteld. ik denk dat het probleem,
naast gebrek aan kennis, vooral is dat men niet leert 'denken'. d.w.z.
zonder emotie en met rede, zuiver te stellen. op school is er op iedere
vraag één juist antwoord: multiple choice, één op de drie/vier raak!
hoera, klaar, afgehandeld. op naar het diploma, de maatschappij wacht op
uw nuttige bijdrage, uitgedrukt in .. geld! tijd kost geld. geld,
daarover hoef je niet te denken, dat hoef je alleen te tellen. helaas
telt men tegenwoordig alles. ontdaan van de niet materiële meerwaarde,
want die telt niet mee. mystiek? ethiek? esthetiek? hallo zeg ga gauw
een eindje .. denken over de juiste vraag is er helemaal niet meer bij.
enfin, dit a priori gesteld hebbende, ik ondervind juist temidden van
mensen uit andere culturen, dat ik ondanks mijn niet zo nederlandse
afkomst, toch wel nederlands gevormd ben, in ieder geval (west)europees.
me daarvan bewust zijnd maakt dat ik niet licht oordeel over cultuur,
waarden en normen van anderen.
het lijkt mij dat het leren van de eigen cultuur zeer noodzakelijk is.
dat die, in ons geval, een christelijke grondslag heeft .. het heeft
geen zin die te ontkennen of er uit aversie tegen wat de 'instituten'
ervan maken niet te willen kennen. maar ja, dat denken met rede, hè?
vermoeiend hoor ;-)
Wat
is dit prachtig, Eisjen. Ik ben bijna jaloers dat ik op een nonnenschool
gezeten heb en de bijbel nooit op die manier voorgeschoteld gekregen heb.
En wat goed dat Atheneum - Polak en van Gennep het Hooglied apart hebben
uitgegeven, ik ga het zeker kopen. En prachtig Willem Wilmink !! En wat
heb je dit allemaal schitterend op de site gezet!
Sommige
afbeeldingen van vrouwen die deze hoogste mystieke ervaring van de
eenwording met Christus beleven en dus in extase verkeren, BRUID VAN
CHRISTUS, lijken verdacht veel op de uitbeelding van een orgasme. Het
momenteel bekendste voorbeeld is waarschijnlijk Bernini's Extase van de
Heilige Teresa,
