da capo
(uit "Onhandig bloesemend")
treed binnen allerzwartste
met je gezandstraalde ziel
gerangschikte tranen
treed binnen en brul als een dame
schreeuw onder een houten doek
opnieuw cadenza na cadenza
sterf in een lijf dat niet van jou is
zing tot bloedens toe
ik wacht
beuk open de rode zaal
ik heb haar schoon en stil gemaakt
en smeek je wees mijn opera
da capo
kus dit lege hart
 Ramsey Nasr is zowel acteur als schrijver en begon zijn carrière met
theatermonologen. Als acteur heeft hij inmiddels zijn sporen verdiend en
ontving hij onderscheidingen en nominaties, zoals de Philip Morris Scholarship Award en een nominatie voor de Louis d'Or. Jarenlang trad hij
op met toneelgroep Het Zuidelijk Toneel.
Zijn eerste dichtbundel verscheen in 2000: "27 gedichten & geen lied", in
2004 gevolgd door "Onhandig bloesemend". In de eerste bundel overheersen
de liefdesgedichten; de tweede bundel is voor een groot deel geschreven naar aanleiding van de liederen van Schumann (gezongen door Fritz
Wunderlich) en de muziek van Sjostakovitsj. De laatste componist wordt sprekend ingevoerd, alsof ook dit gedicht een lange theatermonoloog is.
Nasr is geen romanticus, al gebruikt hij woorden die bij de romantici voor
het oprapen lagen, zoals 'fulpen bloembladeren' en 'avondschimmering'. Ook
andere registers bespeelt hij: actualiteiten zoals 'bse mkz dioxine
varkenspest' en technische termen als 'gezandstraalde'. Dat gebeurt op een
ontspannen parlando-toon, vaak heel zangerig en lyrisch, dan weer laconiek
of licht geïrriteerd: 'vlak voor je neus natuurlijk het zal eens niet'.
Hoeveel verwijzingen naar literatuur of kunst er ook in zijn werk
voorkomen, in de eerste plaats gaat het Nasr om de muziek van de woorden:
'Ik schrijf geen poëzie met voetnoten'.
Ik las "Da capo", en de titel dwong mij om het gedicht opnieuw te lezen.
Vanaf het begin zei mijn gevoel: mooi, mooi, mooi... Waarschijnlijk zijn
het de frappante tegenstellingen die mij aanspreken, de tegenstellingen die zorgen voor een raadselachtig cyclisch duister. Het is net alsof je in
een achtbaan zit, kil en onverschillig droom je van de volgende rit om het
bloed door je aders sneller te laten stromen. Ik heb mijn commentaar puur
op gevoelsniveau geschreven, de andere hersenhelft heeft vanavond vrijaf.
Zoë/Daniela
Ik wist dus niet precies wat da capo was en googlede even:
"A da capo aria is in ternary form, meaning it is in three
sections."
Dat klopt het is in drie delen.
"The first section is a complete musical entity, ending in the
tonic key,
and could in principle be sung alone."
treed binnen allerzwartste
met je gezandstraalde ziel
gerangschikte tranen
treed binnen en brul als een dame
Is de "tonic key" de A?
En ja, dit gedeelte kun je natuurlijk geheel en al alleen zingen, ik
bedoel op zich.
"The second section contrasts with the first in its musical
texture, mood, and sometimes also tempo."
schreeuw onder een houten doek
opnieuw cadenza na cadenza
sterf in een lijf dat niet van jou is
zing tot bloedens toe
ik wacht
De klanken zijn verschillend. Meer E en het tempo wijzigt door dat
"ik wacht" helemaal aan het eind van een lege zin.
"The third section was usually not written out by the composer,
who rather simply specified the direction "da capo" (Italian
for "from
the beginning"), which meant that the first section should be
repeated in full."
beuk open de rode zaal
ik heb haar schoon en stil gemaakt
en smeek je wees mijn opera
da capo
Ja........, hij stuurt ons terug naar het begin. da capo. Wat moet
een mens zonder google........ Heb ik het goed begrepen Music Grrls?
Inderdaad : vooral in de barok komt deze vorm voor : A-B-A
A staat dus voor het eerste deel, niet voor de toonsoort (tonic key) tussendeel B is anders van toonsoort ( het geheel is meestal
majeur/mineur/majeur) en dan komt deel A weer terug. da capo aria(caput is
hoofd, begin) ook alle cantates van Bach zijn in die vorm (de arias
tenminste)
Terugkomend op
>"The first section is a complete musical entity, ending in the tonic key,
>and could in principle be sung alone."
Omdat het deel eindigt op de grondtoon, d.w.z. de 1e trap van de toonsoort
waarin het stuk staat, als dat klinkt hoor je nl. : 'einde', kun je het dus als losstaand kort stuk zingen, het is 'af'. Maar bij de A-B-A vorm
,da capo, breit de componist een B-deel, en dan moet natuurlijk weer het A
deel komen en dan is het écht uit ;-)
Heel
goed begrepen, pak een instrument en je speelt zo mee.
Ha,
dank. Nu snap ik tenminste iets van de structuur. Maar de inhoud? Beats me! Wat moet ik met de eerste strofe:
>treed binnen allerzwartste
>met je gezandstraalde ziel
>gerangschikte tranen
>treed binnen en brul als een dame
Ik loop direct al vast moet ik zeggen. Geen chocola van te maken. Meer dan
een dramatisch donker effect hebben de woorden niet. Ik snap er echt helemaal niets van. Het wordt niet beter daarna, nee, alleen
erger.
Ik heb echt wat hulp nodig om dit te kunnen volgen, grrls. Wie kan me
de helpende hand bieden?
Voor
mij is het een soort privé opera! :-) Het klinkt als muziek. Hij noemt
zaken en dingen die met opera te maken hebben. Daniela had het ook over
pure klanken. Weinig betekenis misschien, maar puur een impressie van
muziek en opera?
Ik
moet zeggen, ik krijg er ook nog geen vinger achter. Het lijkt wel een
gelegenheidsgedicht: dichter opent het nieuwe operagebouw. ;-) Ik ga
door met puzzelen.
Tja.
Ik zie (lees) een ode aan een bewonderde operazangeres. Zij komt op,
geheel in haar rol, en begint haar aria. (de A van de ABA-vorm) Speelt
ze misschien een zwarte vrouw? Het wordt in elk geval een dramatische
scene.
Strofe drie vind 'k de lastigste. 't Moet een A worden - wil de 'ik'
een bis? Neu - geloof ik niet. Er lijkt tegenspraak tussen 'beuken' en
'schoon en stil'. Meer misschien - flikker
al die lui er uit en wees er alleen voor mij. Zoiets.
beuk open de rode zaal
ik heb haar schoon en stil gemaakt
en smeek je wees mijn opera
da capo
"Ik schrijf geen poezie met voetnoten'', las ik bij Zoe. In de
kontekst
van een bundel over muziek zou 't kunnen kloppen. Maar zo out of the
blue? Ik zou 't gedicht dan ook graag nog es willen zien tussen zijn 'collega's'.
Kijk
en hier heb ik een aanknopingspunt. Dank! Ik laat je reactie even in
zijn geheel hieronder staan anders raken we de weg weer kwijt Die 'houten
doek' is vast en zeker de lijkkist 'Beuk open' kan dat niet de beuk van
een kerk zijn (zijbeuk etc) en de 'rode zaal' slaat dan mi op het licht
dat door de gebrandschilderde ramen naar binnen valt: met andere woorden
dat is de begrafenis. Alles is weer stil en schoon en klaar om opnieuw
te beginnen Met een nieuwe partner? Vandaar het 'da capo'? Kan het ook
een sterven van een relatie zijn, dus geen letterlijk sterven?
Wat
een gedicht niet allemaal kan oproepen. Met alle respect voor Ramsey
Nasr die zowel acteur als schrijver is en begon zijn carrière met
theatermonologen. En heeft inderdaad vele prijzen gewonnen. Dit gedicht
zal waarschijnlijk in 'opdracht' zijn gemaakt. Veel zelfstandige nw.
maken nog geen goed gedicht. Het wordt misschien door een groep 'literair'genoemd,
maar ik vind het gekunsteld een omslachtig taalgebruik. De mooiste zin
vind ik in dit gedicht: < ik heb haar schoon
en stil gemaakt> dat is een zin die beklijft en het meest poëtisch .
gezandstraalde ziel? > gerangschikte tranen ? zo gezocht!
de laatste strofe ontroert mij wel en krijg , een mooi helder beeld:
beuk open de rode zaal ( actie)
ik heb haar schoon en stil gemaakt ( prachtig, ontroerend)
en smeek je wees mijn opera ( veelzeggend)
da capo
kus dit lege hart ( helder beeld)
>
gezandstraalde ziel? > gerangschikte tranen ? zo gezocht!
Ik keek zelf verrast op bij gezandstraalde ziel. Voor mij had het
meteen de betekenis dat er heel wat rampen doorleefd en overleefd zijn.
Zandstralen is behoorlijk hardhandig. Wat bedoel je bij je bezwaar van
''gezocht''? Voor mij is er niets tegen, dat een dichter een
ongebruikelijk woord zoekt dat juist daardoor een lezer treft.
Gepijnigde ziel zou gewoner zijn, maar ook zwakker uitgedrukt. Het past
wel in het dramatische geheel, bij opera zie ik veel grote gebaren voor
me. Daar wordt niet bepaald geneuried ;-)
"Het
past wel in het dramatische geheel, bij opera zie ik veel grote gebaren
" Daar heb je helemaal gelijk in
, bij opera past het prima. Je zegt het al > veel grote gebaren.<
Het is de kunst van een gedicht, om zonder zoveel versterkte
zelfstandige naamwoorden te gebruiken toch 'een beeld 'te creëren
. Het zal ook wel de bedoeling van Nasr zijn geweest, dit zo te gebruiken,
dan is zijn opzet volkomen geslaagd. Dichterlijke vrijheid!
> Het is de kunst van een gedicht, om zonder zoveel versterkte
zelfstandige naamwoorden te gebruiken toch 'een beeld 'te creëren< .
Nasr is half Palestijns las ik. Daniela is Roemeens. Veel Nederlanders houden niet zo van ''groot'', zijn huiverig voor heftigheid en
passie. Spannend om grrls in hun keuze terug te vinden.
Slauerhoff schreef in protest tegen alles wat zo Nederlands is over ''t krijschen van mijn lust'' en beroemd is de regel: "En nooit, neen
nooit gebeurt een mooie passiemoord''. Het gedicht is wel overbekend, maar
toch, ik vind 't zo fraai.
Nederland
In Nederland wil ik niet leven,
Men moet er steeds zijn lusten reven,
Ter wille van de goede buren,
Die gretig door elk gaatje gluren
'k Ga liever leven in de steppen,
Waar men geen last heeft van zijn naasten:
Om 't krijschen van mijn lust zal zich geen reiger reppen,
Geen vos zijn tred verhaasten.
In Nederland wil ik niet sterven,
En in de natte grond bederven
Waarop men nimmer heeft geleefd.
Dan blijf ik liever hunkrend zwerven
En kom terecht bij de nomaden.
Mijn landgenooten smaden mij: ,,Hij is mislukt."
Ja, dat ik hen niet meer kon schaden,
Heeft mij in vrijheid nog te vaak bedrukt.
In Nederland wil ik niet leven,
Men moet er altijd naar iets streven,
Om 't welzijn van zijn medemenschen denken.
In het geniep slechts mag men krenken,
Maar niet een facie ranslen dat het knalt,
Alleen omdat die trek mij niet bevalt.
Iemand mishandlen zonder reden
Getuigt van tuchtelooze zeden.
Ik wil niet in die smalle huizen wonen.
Die Leelijkheid in steden en in dorpen
Bij duizendtallen heeft geworpen...
Daar loopen allen met een stijve boord
- Uit stijlgevoel niet, om te toonen
Dat men wel weet hoe het behoort -
Des Zondags om elkaar te groeten
De straten door in zwarte stoeten.
In Nederland wil ik niet blijven,
Ik zou dichtgroeien en verstijven.
Het gaat mij daar te kalm, te deftig,
Men spreekt er langzaam, wordt nooit heftig,
En danst nooit op het slappe koord.
Wel worden weerloozen gekweld,
Nooit wordt zoo'n plompe boerenkop gesneld,
En nooit, neen nooit gebeurt een mooie passiemoord.
> Het is de kunst van een gedicht, om zonder zoveel versterkte
zelfstandige naamwoorden te gebruiken toch 'een beeld 'te creëren.><
Nou - dat is pas een statement. Hoe weet je dat, by the way? 'Staat' dat ergens? Hou jij van vnl impressionistische poezie? Of is dat
typisch nederlands -doe maar gewoon ....
Je vraagt natuurlijk om tegenspraak. Dus ik bladerde even in Szymborska's
verzamelbundel 'Einde en Begin'. Op pag. 226 lees ik Een Mening over
Pornografie. Ik neem de eerste twee strofes over (het is een lang
gedicht).
Er bestaat geen zedeloosheid erger dan het denken.
Welig als windbloemig onkruid woekert die vrijpostigheid
in het perkje dat voor madelieven was bestemd.
Voor lieden die graag denken is niets heilig.
Brutaal de dingen noemen bij hun naam,
bandeloze analyses, liederlijke syntheses,
wild en joelend jagen op de naakte feiten,
wellustig onderwerpen aftasten die gevoelig liggen,
kuitschietende ideeen - op niets zijn ze zo dol.
|
Overzicht
van gedichten die aan de orde kwamen in:
Woensdag Gedichtdag
|
