Tjitske Jansen



Er was mijn oma, de moeder van mijn moeder, die me vertelde dat mijn
vader, toen hij de eerste keer op bezoek kwam, een boek onder zijn arm
had. Nadat hij zich had voorgesteld, ging hij op de bank zitten lezen.

Er was mijn vader die me leerde duiken en onder water zwemmen.
Na het duiken en zwemmen kreeg ik nootjes met chocola erom,
waar ik een beetje bibberend, natte haren, handdoek omgeslagen,
van at. Ik zag hoe hij keek naar de duikplank, de lucht, naar de grond
en naar mij. Ik merkte hoe hij zocht naar iets om te zeggen.
'Zijn de snoepjes lekker?' vroeg hij. Door zijn onhandigheid heen
voelde ik wie hij was.

Er was een man die op de begrafenis van mijn vader vertelde dat toen
mijn vader en hij zestien waren, ze op hun rug waren gaan liggen.
Het was mijn vaders idee. Alle lichten moesten uit en ze spraken,
in het geluid van een ruisende kachel, over het heelal.

Er was mijn vader die, toen ik in een weekend bij hem was, aanbood
om voor te lezen. Ik wist dat dit erop zou neerkomen dat hij doorging
met waar hij de hele dag al mee bezig was geweest maar dan hardop,
zodat het leek of het voor mij was. Ik wilde dat niet. Het zou eruitzien
alsof wij samen waren en daar kon ik niet tegen, dat het er dan wel
zo uitzag maar dat het niet zo was.

Er was mijn vader die als kind een keer met zijn trommel achter de fanfare
aanliep. Hij marcheerde en trommelde vol overgave mee. Opeens zag
hij zichzelf lopen, zag dat mensen hem zagen, schaamde zich, en bleef in
schaamte staan terwijl de fanfare verder liep.

Tjitske Jansen
Uit: Koerikoeloem
Uitgeverij Podium 2007

 

In de meest recente bundel van Tjitske Jansen beginnen alle gedichten met
'Er was...'
Ze wekken ook de indruk dat iemand een verhaaltje vertelt over zijn leven
als kind en jongvolwassene. Maar de verhaaltjes zijn lang niet zo simpel als
ze lijken, ze verraden een zeer fijn opmerkingsvermogen voor (soms
pijnlijke) details en ongerijmdheden. Er is verdriet, er is weemoed,
natuurlijk, maar niet alleen maar. Er is vooral ook aandacht voor
menselijkheid, compassie, en hoop voor de toekomst, en herkenbaarheid (wat
mij betreft).
Mij ontbreekt vandaag de tijd voor een lange toelichting, ik heb dit gedicht
vooral gekozen omdat deze bundel van Tjitske Jansen me erg gegrepen heeft en
ik het erg knap vind wat ze doet, en omdat het gedicht me gewoon raakt. Iets
gewoon mooi vinden, da´s toch een hele goede reden om het in WG in te
brengen, of niet? ;-)



Hanne
27.05.08
 

 


Ik dacht eerst dat je mij een verhaal ging vertellen, het leest allemaal zo
echt en vlot, ik werd er door gegrepen en zag 'alle' beelden die geschetst
werden voor mij. Apart van stijl
Er is vooral ook aandacht voor:

> menselijkheid, compassie, en hoop voor de toekomst, en herkenbaarheid
> (wat mij betreft) .

Dat geldt voor mij ook, een uitleg/toelichting is niet nodig voor mij
althans, bedankt voor dit prachtige gedicht.


Dat had ik nou ook. Ik dacht dat die ontroerende
herinneringen aan je vader de opmaat vormden tot een
gedicht. Zo zie je maar weer hoe Jansen speelt met de
regelen der kunst ;-)

De vader die zo zichzelf is, tot ineens de ommekeer komt bij
de fanfare: hij kijkt om zich heen en schaamt zich. Daarna
lijkt het niet meer goed te komen: echt contact kan de
ik-persoon niet met hem krijgen. En anderen ook niet (oma).

Ja, mooi.


bedankt hanne! ik vind het een erg mooi gedicht.
ik ga er nog een beetje over zitten denken vandaag.

> Er was mijn oma, de moeder van mijn moeder, die me vertelde dat mijn
> vader, toen hij de eerste keer op bezoek kwam, een boek onder zijn arm
> had. Nadat hij zich had voorgesteld, ging hij op de bank zitten lezen.

grote jammere knip

> Mij ontbreekt vandaag de tijd voor een lange toelichting, ik heb
> dit gedicht
> vooral gekozen omdat deze bundel van Tjitske Jansen me erg gegrepen
> heeft en
> ik het erg knap vind wat ze doet, en omdat het gedicht me gewoon
> raakt. Iets
> gewoon mooi vinden, da´s toch een hele goede reden om het in WG in te
> brengen, of niet? ;-)

helemaal!


> Dat had ik nou ook. Ik dacht dat die ontroerende
> herinneringen aan je vader de opmaat vormden tot een
> gedicht.


Dat realiseerde ik me ook, dat jullie dat zouden kunnen denken, maar pas
toen ik het gedicht al verstuurd had ;-)

> Zo zie je maar weer hoe Jansen speelt met de regelen der kunst ;-)

Inderdaad, dat vind ik ook Daarom vond ik het misleidende van deze volgorde
achteraf ook wel leuk zelf. In het algemeen vind ik het altijd leuk bij WG
om eerst - met onbevangen blik - het gedicht te kunnen lezen en pas daarna
wat iemand er zelf van vindt of waarom ze het heeft uitgekozen. Ook daarom
had ik deze volgorde.

> De vader die zo zichzelf is, tot ineens de ommekeer komt bij
> de fanfare: hij kijkt om zich heen en schaamt zich. Daarna
> lijkt het niet meer goed te komen: echt contact kan de
> ik-persoon niet met hem krijgen. En anderen ook niet (oma).

Zo had ik het nog niet bekeken, maar ik vind het een mooi idee. Zeker (in
dat licht) dat ze dan het fragment over de fanfare als laatste doet, alsof
dat de diepste laag is die ze heeft kunnen bereiken in de zoektocht naar wie
haar vader was.


Zeer mooi, deze hele gedichtenbundel is een aanrader. Ook ik was er erg door gegrepen. Het zijn inderdaad zeer mooie en oprechte beelden die Tjitske Jansen weet te scheppen.


> Weet jij trouwens wat er met de titel bedoelt wordt Koerikoeloem?
> (Misschien een stomme vraag hoor)

Ik denk dat koerikoeloem een verbastering is, of liever gezegd een
fonetische weergave van curriculum : levensloop.
ze vertelt immers over haar eigen leven, zover ik heb begrepen.


Mooie manier om te benaderen wie iemand is/was. Observaties zonder al te
veel interpretatie. Fraai, Hanne.


het zal de Costergrrls zijn opgevallen dat de aanhef "er was" niets nieuws
is.

het zal de WGgrrls ook niet verbazen dat ik het gedicht niet kan
ontdekken in de rij alinea's. voor mij niet meer dan losse
aantekeningen uit een dagboek.

(al lurkend schrijf ik voor mezelf commentaar op sommige inzendingen,
al was het maar om niet 3 weken boos te blijven)

er was, geboren uit er was eens, dat tovermoment van wat er na, de
oortjes gespitst, de ogen vol verwachting. in het engels volgt een
komma, in het nederlands niet, maar er is wel die pauze van oooh ...
de dichteres verwijst in andere gedichten wel naar sprookjes, maar
laat, hier zeker, dat wonderschone 'er was' bokken op droge
verslaggeving. er wordt geen poging gedaan tot wondermoment. slechts
anekdotes die staan voor wat ze zeggen.

Kopland zegt dichten is iets zo precies mogelijk proberen te zeggen.
ik noem het zo raak mogelijk. Jansen zegt het zo gewoon mogelijk en
doet geen moeite een poëtische waarde toe te voegen. er zit weinig
universeels in haar momenten, ieder kan voor zich die momenten
vertalen naar eigen belevenissen. maar daarmee blijft het puur proza.

in de warmbloedige barokke Cariben hoor ik met regelmaat zeggen dat
kunst in Nederland dood is. Jansen onderstreept dat. reality show is
wat het moet zijn in Nederland. als warme broodjes gaat het!

het is voor mij tevens geen gedicht omdat het wit niets betekent dan
een dikke komma, zoals het wit in proza dat stukjes scheidt. het is
niet eens dode lucht (het gekraak in de ether tijdens radiostilte dat
je doet beseffen dat er straks weer geluid zal zijn. tovermoment)

nee dan:
er was een feest van balspelers op het veld in
de zomer, twee vuile kleine jongetjes
gaapten het wonder van de chaos aan
(hun zakken vol broodkruimeltjes)
en liepen toen door over de zon.

de balspelers aten biefstuk en hun vermoeide
spieren waren in gesprek met elkaar onder
de douche, het veld was in hun ogen, het groene,
de gewiekste komeet (de bal), en de witte
melkweg, in hun lichaam gespaard.

Hans Lodeizen (1924-1950)

da's poëzie.

ik kan mij geheel vinden in de kritiek van Bouke Vlierhuis



> het zal de WGgrrls ook niet verbazen dat ik het gedicht niet kan
> ontdekken in de rij alinea's. voor mij niet meer dan losse
> aantekeningen uit een dagboek.


Dan moet je misschien wat voorzichtiger lezen want er zijn wel zeker
interne rhymes en rythms aanwezig.
bv
"Ik zag hoe hij keek naar de duikplank, de lucht, naar de grond
en naar mij. Ik merkte hoe hij zocht naar iets om te zeggen.
'Zijn de snoepjes lekker?' vroeg hij."

> (al lurkend schrijf ik voor mezelf commentaar op sommige inzendingen,
> al was het maar om niet 3 weken boos te blijven)

altijd goed, schrijftherapie ;-)

Ach waar bemoei ik me eigenlijk mee, vaak lees ik nieteens de
woensdaggedicht, ik ben niet zo'n poeziegrrl - ik ga me echt niet druk
maken over wat wel of niet als poëzie door mag gaan. Maar zo'n
afkeurende toon vraagt wel om een beetje tegensprak vind ik.


>> het zal de WGgrrls ook niet verbazen dat ik het gedicht niet kan
>> ontdekken in de rij alinea's. voor mij niet meer dan losse
>> aantekeningen uit een dagboek.


> Dan moet je misschien wat voorzichtiger lezen want er zijn wel zeker
> interne rhymes en rythms aanwezig.

ik denk dat het heel moeilijk is een stukje te schrijven waarin niet
een woord blijkt te rijmen op een ander woord.

maar goed, voor mij is dit geen poëzie. je kan er fijn mee
wegassociëren, maar literatuur is interpretatie en daartoe bieden deze
stukjes niente nada niets.

> "Ik zag hoe hij keek naar de duikplank, de lucht, naar de grond
> en naar mij. Ik merkte hoe hij zocht naar iets om te zeggen.
> 'Zijn de snoepjes lekker?' vroeg hij."

ook dit stukje niet. daar staat rechttoe rechtaan wat er staat. leuk
geschreven. so what?


>> Dan moet je misschien wat voorzichtiger lezen want er zijn wel zeker
>> interne rhymes en rythms aanwezig.
>
> ik denk dat het heel moeilijk is een stukje te schrijven waarin niet
> een woord blijkt te rijmen op een ander woord.


iambic pentameters gebeuren niet vanzelf. Sorry, geen idee hoe je dat
in het nederlands vertaalt maar rythmisch schrijven met gevoel voor
klank en meter is wel poëtisch, ook zonder rijmen. Of met. Of
onregelmatig tussendoor heen en weer klanken. Ik houd van dat grijs
gebied tussen prosa en poezie. Ik houd van prosa dat leest bijna als
een gedicht. Of poezie die neigt naar proza. Ik houd ook van
appels die zo lekker zijn dat ze bijna peren zijn. Wat is er mis mee?


> iambic pentameters gebeuren niet vanzelf.

niet om de discussie hoor, maar jamben gebeurt vaak wel vanzelf. het
zit in de taal. ben je een beetje muzikaal, dan kùn je niet anders.

vanavond las een 85jarige Surinaamse dichter een stuk voor in het
Spaans. het leek wel een trommelstuk. die taal heeft de mogelijkheid
tot danspassen doordat zoveel woorden een verschillende vorm krijgen,
maar de stam het zelfde blijft. hij las overigens geen gedicht maar
een komisch kort verhaal met vele poëtische momenten.

stukken proza zijn vaak zeer poëtisch, maar dat de taal of de woorden
poëtisch zijn, maakt niet het gedicht. je kunt in alle talen dichten.
een poëtisch stukje is iets heel anders dan een gedicht. vind ik.

> een gedicht. Of poezie die neigt naar proza. Ik houd ook van
> appels die zo lekker zijn dat ze bijna peren zijn. Wat is er mis mee?

is niets mee. ieder haar meug. ik zeg ook alleen maar wat ik ervan vind.
een stuk tekst in welke vorm dan ook, zonder literaire waarde, vind ik
onverteerbaar, het deelt me iets mee, maar het laat me niets te
interpreteren.
ik denk echter dat die waarde de meeste lezers worst zal wezen omdat
er associatief gelezen wordt.
alles kan associatie oproepen, daar heb je geen literatuur voor nodig.

 


Boekgrrls

Laatste keer bijgewerkt: 03/06/08  Eisjen

 
Woensdag Gedichtdag