Vrijdag 22 maart overleed Aya Zikken op 93-jarige leeftijd. Ik heb twee ongelezen boeken van haar op de plank, 'Landing op Kalabahi' en 'Het huis op de plantage', en haar bekendste roman 'De atlasvlinder' staat al tijden op mijn wishlist. Het leek me dus een goed idee om deze schrijfster voor te dragen voor onze nieuwe leeslijst, hoewel er hier misschien weinig animo is voor "Indische literatuur". Lees toch even verder want er is een 'maar'. :)
Landing op Kalabahi is een licht geromantiseerde autobiografische roman uit 1996, over Aya Zikkens jeugdjaren op Sumatra en Java. Ze baseerde het als 75-jarige op de dagboeken die ze van haar elfde tot negentiende bijhield, omdat ze zich op reis naar Kalabahi teruggekeerd voelde naar haar jeugdjaren. Zikken is haar hele leven reislustig geweest. Ze zei daarover:
“Ik reis eigenlijk vooral om verhalen van mensen te horen. Ik sta open voor hen, ben een luisteraar geworden. In Nederland kan ik minder goed luisteren, daar wel. Ik geef woorden aan, een kleine handreiking, en heel langzaam, stukje bij beetje, komt het levensverhaal eruit.”
Dat brengt me ook op de 'maar' voor mensen die niet zo geïnteresseerd zijn in IndoLit. Van een boek dat ik eerder las (De Tanimbar-legende?), herinner ik me dat dat helemaal niet de verwachte nostalgische toon had van andere 'tempo doeloe'-boeken. Aya Zikken werd dan ook niet in Nederlands Indië geboren maar verhuisde daarheen toen ze zeven jaar oud was. Ik kan me voorstellen dat dat van invloed is geweest op haar blik.
In 1997 won ze de Anna Bijns Oeuvre Prijs voor vrouwelijke auteurs. Zelf zei ze daarover:
“Als er een vrouwelijke stem bestaat dan zou er ook zoiets zijn als een mannelijke stem in de literatuur. Ik heb daarover nooit nagedacht. Als kind wilde ik ontdekkingsreiziger worden, maar er valt nog maar zo weinig te ontdekken. Eigenlijk is alles al ontdekt en naarmate je ouder wordt, blijft er steeds minder over.”
Aya Zikken overleed middenin deze boekenweek met als thema "Gouden tijden, zwarte bladzijden", waarin ook haar biografie 'Alles is voor even' verscheen (Kees Ruys). Het lijkt me dus een mooi moment om Aya Zikken met elkaar weer even goed op de kaart te zetten.
Chanou