Michel Faber: Lelieblank, scharlaken rood

De grrls hadden er aardig wat over te zeggen, te beginnen met een
stukje van de aanbeveling:

Uit boekblad een aanprijzing door een boekverkoper: Wat een prachtig boek! Faber neemt delezer bijna letterlijk bij de hand en voert hem door de straten van Londen, ergens in de tweede helft van de negentiende eeuw. Hij laat hem in wondermooie bewoordingen kennismaken met personages van allerlei slag die deze straten bevolken: van straatschoffies tot aristocratische dandy's, van kantoorklerken tot prostituees.

Wat reacties:

Verder ben ik met veel plezier bezig in "Lelieblank scharlaken rood" van Michel Faber. Historische roman van maar liefst 955 pagina's, over een prostituee in Londen in 1875. Leest als een trein.

De Engelse titel is "The crimson petal and the white", misschien vind je dat minder erg?Ik in ieder geval wel, komt uit een bekend gedicht van Tennyson. Heeft iemand daar misschien een Nederlandse vertaling van (dwz komt het "Lelieblank..." daar vandaan)?

'Wit en Karmijn' zou minder schreeuwerig geweest zijn, misschien meer in de sfeer van de dichtregel, leuk dat je die herkende. Ik heb er een kennismaking met Tennyson aan overgehouden. Om te kijken of de oorspronkelijke regel wél aanstuurde op het gesuggereerde felle contrast het gedicht opgezocht. En nee, het gaat juist om een verstild liefdesgedicht waarin overigens aan het slot inderdaad een (water)lelie opduikt of juist onderduikt. Voor de poëziegrrls:

Now Sleeps the Crimson Petal

Now sleeps the crimson petal, now the white;
Nor waves the cypress in the palace walk;
Nor winks the gold fin in the porphyry font.
The firefly wakens; waken thou with me.

Now droops the milk-white peacock like a ghost,
And like a ghost she glimmers on to me.

Now lies the Earth all Danaë to the stars,
And all thy heart lies open unto me.

Now slides the silent meteor on, and leaves
A shining furrow, as thy thoughts in me.

Now folds the lily all her sweetness up,
And slips into the bosom of the lake.
So fold thyself, my dearest, thou, and slip
Into my bosom end be lost in me.

JAAAAAAAA! Ik heb het boek een tijdje geleden cadeau gegeven aan mijn ega (heel strategisch, dat doe ik wel vaker met boeken die ik zelf ook graag wil lezen ;-)) dus toen het werd uitgekozen als maandboek voor de maand december ben ik een week of twee geleden erin begonnen. Een keer in de zoveel tijd vind je weer een boek dat direct opgenomen word in het lijstje met beste boeken ooit gelezen. Het is niet simpelweg 'een goed boek' maar werkelijk 'fantastisch, overrompelend en indrukwekkend'. Ik zal er in december gedetailleerder over mailen (daar is het een maandboek voor) maar voor mij (en ik ben pas /al op pagina 500) is het een boek dat thuishoort in het rijtje van literaire geweldenaars als Stendhal (Le rouge et le noir) of Zola (Nana). Ik heb nooit zoveel 19e eeuwse engelse boeken gelezen maar Franse 19e eeuwse literatuur is mijn grote liefde. Dit boek past daar naadloos in. Gelukkig maar dat het zo'n enorme dikke pil is. :-)
Ik heb al een beetje op het net lopen speuren maar vreemd genoeg heb ik nog steeds niet precies begrepen waar de titel op slaat. Maar daar komen we in december wel achter.

Of iets eerder:
Q: Please explain the underlying meaning of the title of the book, The Crimson Petal and the White. A: It comes from a Tennyson poem that begins "Now sleeps the crimson petal, now the white". But the poem has no particular relevance to my story. I like the complexity of associations suggested by crimson and white—Sugar is a "scarlet woman" but she is mistaken for an angel by Agnes Rackham, and is also desperate to move into a new life that's respectable and innocent. Agnes is, by birth and inclination, pure white, but is troubled by the phenomenon of blood. William uses and destroys petals of both colours in his profession of perfume manufacture.

Ik ben weer thuis vanuit London en ga me nu heerlijk mengen in de discussies over The crimson petal and the white/Lelieblank Scharlakenrood ;-) Volgens mij heeft Agnes een hersentumor. Ze heeft namelijk altijd pijn op dezelfde plek achter haar (linker?)oog (waar volgens mij ook een bult zichtbaar is). Later in het verhaal heeft ze daar steeds vaker last van en ook van symptomen als gezichtsveldverlies en aanvallen. Ook wordt ze steeds 'gekker'.
De manier van onderzoeken (met bloedzuigers) was misschien indertijd wel gangbaar, maar de intieme manier waarop dokter Curlew Agnes "aanrandde" lijkt me wel degelijk 'out of the ordinary'

Toevallig heb ik ook net deze passage gelezen. Een raar stuk. Ik weet niet of het gebruikelijk was, het lijkt me niet. De diagnose van Agnes is 'hysterie'. Verderop wordt gezegd dat de dokter wekelijks langskomt en dan een inwendig onderzoek bij haar doet. Ook houdt hij haar psychisch nogal onder de duim, ze mag niets van hem. Ik hou het er voorlopig op dat de dokter een eigenaardige machtswellusteling is, die erop kickt om dit soort onderzoeken bij vrouwen te doen.

Ja, maar ik vraag me wel af waar het verhaal naar toe gaat. Het wordt allemaal wel erg breed uitgemeten. En ik heb zelden een boek gelezen met zo'n lang exposé. Is het verhaal al begonnen of zitten we nog in de introductiefase? Of is dit niet zo'n boek met een klassieke opbouw van exposé, verwikkelingen en plot?

Had ik het maar uit... zucht...
Ik ben nu beland bij de onwaarschijnlijke stap dat Sugar Miss Suger wordt door gouvernante te worden van Sophie. Wat een psychologisch wangedrocht! Ten eerste dat William het toestaat en ten tweede dat Sugar het wil. Nou ja, er zitten nog wel meer psychologische rariteiten in het boek. Bijvoorbeeld de verhouding tussen Caroline en Sugar. Hebben jullie daar geen last van? Of ben ik de enige die zich door het boek heen zwoegt?

Zoals ik al eerder, geloof ik, opmerkte, vind ik The crimson petal and the white echt een wereldboek. Voor mij gaat het echt in het rijtje van beste boeken ooit gelezen (samen met Mme Bovary en Spijkerschrift in de top drie). Het herinnerde mij aan Het rood en het zwart van Stendhal en Nana van Zola Nadat ik met pijn in mijn hart het boek dichtklapte na het in recordtijd gelezen te hebben heb ik een aantal interessante linken gezocht op het web.

* over het Londen in Victoriaanse tijd 
* Charles Booth's Poverty map  waarin je per straat kunt zien hoe rijk of arm! de bewoners waren.
* Zeer lezenswaardig interview met Michel Faber in de Belgische Knack. Hoe benijdenswaardig: Faber woont in een klein stationetje in Noord-Schotland, wil niet in de publiciteit en heeft stapels en dozen vol met knipsels enzo over London verzameld tijdens het schrijven van The Crimson petal 
* Whores, porn and lunatica - recensie in de Guardian
* Pickle-packer hailed as the new Dickens - artikel over Faber 
* Faber serial in The Guardian
* Making queen Victoria blush - recensie in Januarymagazine
* Profiel Faber + interview 
 "When I finished the original version of the book I was still in my late 20s and I had a lot of growing up to do. And I did grow up a lot, became a nurse and learned a lot more about people, fell in love with Eva and that relationship was very nurturing. Very good for me. Very encouraging. And I saw her relating to her children and realized that family life doesn't have to be the nightmare that I had always thought family life was doomed to be." 
* Informatieve site over de huidziekte van Sugar

Ben nu ongeveer op bladzijde 450 en dit lijkt bij mij steeds het omslagpunt te zijn bij de dubbeldikkers. Oh, het verhaal boeit wel en gelukkig zijn de postmoderne grapjes wat minder geworden in het midden. Maar ik zou graag van grrls horen die óók Obsession van Byatt hebben gelezen, waarom dit boek van Faber beter zou zijn. Dat wordt in elk geval in veel kritieken aangegeven. Ik merk dat ik een beetje moe wordt van het uitzonderlijke van Sugar, het patriarchale van William, het clericale rond Henry en zijn mrs. Fox, het poppetjesachtige rond Agnes en de stank en tegenstrijdigheden van Londen.

Het gedrag van Agnes is een prachtige zedenschets van vrouwenlevens uit de hoogste en middenklasse in die tijd in Engeland (en ook Amerika). In het midden en aan het eind van de 19e eeuw leek er een epidemie te heersen: de ene vrouw na de andere leed aan een chronische ziekte. Artsen hadden een scala van diagnostische etiketjes hiervoor: neurasthenie, (lichamelijke) overgevoeligheid, zenuwinzinking, slechte spijsvertering en natuurlijk hysterie. Symptomen? Hoofdpijn, spierpijnen, zwakte, depressie, menstratieproblemen, indigestie en noem maar op. Meestal werd er algehele en veelvuldige rust voorgeschreven en niet zelden waren de vrouwen de rest van hun leven 'patient'.

Een van de oorzaken hiervoor was de rol van vrouwen in het huwelijk; het waren sexuo-economische relaties: vrouwen vervulden sexuele en reproductieve plichten waarvoor zij financieel onderhoud kregen. Een succesvolle man kon zich geen beter 'sociaal ornament' wensen dan een vrouw die niets te doen heeft. Dus: ladies deden niets. Voor alles was een bediende, voor het huishouden, voor het koken, voor de tuin en voor de kinderen. En in Agnes' geval zelfs voor de sex. Als je inactief moet zijn, kun je net zo goed ziek zijn, en ziekte legitimeert inactiviteit weer. Cirkeltje rond.
Vanuit een romantisch perspectief stond het beeld van de 'zieke vrouw' niet ver van de 'ideale vrouw'. In die tijd ontwikkelde zich een morbide schoonheidsleer, die ziekte zag als een bron van vrouwelijke schoonheid en schoonheid - in de modieuze zin - was in feite een bron van ziekte. De vrouwen dronken azijn of namen arsenicum voor een ziekelijk uiterlijk. En die corsetten zorgden voor het frêle uiterlijk.

Wat Lelieblank betreft, wil ik nog wel een waarschuwing geven. Het is zo'n boek dat heel traag op gang komt. Tot pagina 200 of zo gebeurt er niet zoveel en vraag je je af waar het verhaal naar toe gaat. Dan raakt het verhaal in een stroomversnelling, en vanaf pagina 700 komt het moment dat je het boek niet meer weg wilt/kunt leggen.

Nou, ik heb hem (gelukkig) uit. Het was een boek wat ik zelf nooit zou hebben uitgekozen, maar ik had toch wel positieve verwachtingen, omdat zo'n boek vast niet zomaar het boek van de maand is. Wat een teleurstelling. Het feit dat je tijdens het verhaal steeds als lezer wordt aangesproken, belet mij om echt in het verhaal te komen. Op de achterflao staat, "waren het maar meer bladzijden" . Nou wat mij betreft "waren het maar 850 bladzijden minder geweest. Het hele verhaal had m.i. ook in 100 pagina's verteld kunnen worden. En dan dat vreselijke einde. een open einde, okay maar dit boek heeft gewoon geen einde. Het houdt gewoon ineens op. Nee, het was een hele kluif.

Ik moet eerlijk bekennen dat Lelieblank etc. bij mij totnutoe ook niet aan de verwachtingen voldoet. Ben halverwege en - hoewel het een onderhoudend verhaal is - echt beroeren doet het mij niet. Het heeft iets van een klucht. Ik voel geen meelij of medeleven met Sugar, vind haar parfumeur hooguit wat pedant en die reli-broer moet eens ophouden met zwelgen. Maar goed, nog een half boek te gaan, wie weet valt alles nog op zijn plaats.

Misschien lag het aan mijn grieperige toestand, maar ik had echt moeite m'n aandacht erbij te houden. Het verhaal is kort  samen te vatten en de enige persoon waar ik wat voor voelde (Agnes  Rackham) speelt eigenlijk een bijrol. Wat ik miste was betovering, niet noodzakelijk romantiek, maar iets  waardoor je naar een hoger niveau wordt getild, naar een andere  wereld. Nu had ik tijdens het lezen alleen maar het gevoel dat ik met een lelijke griep in bed lag (was ook zo) en me door een papieren berg narigheid, kots, pis en kak moest worstelen.

Mijn enthousiasme komt waarschijnlijk zo moeizaam omdat ik wel een kritische lezer ben, en op dit boek ook wel het nodige valt aan te merken: het de lezer aanspreken in het begin was eventjes leuk maar ging naar mijn smaak veel te lang door, alle personages (behalve het meisje Sophie, vond ik) blijven zeer oppervlakkig, vooral het middenstuk van het boek was erg traag, en sommige wendingen in het verhaal zijn behoorlijk idioot voor een boek dat toch lijkt een realistisch verhaal te willen vertellen (ik denk vooral aan Sugars 'eruditie': waar had ze dien vandaan in de jeugd die ze beschrijft; de wel érg soepele ommezwaai die William maakt van nietsnut tot succesvol zakenman, alleen omdat hij geld wil hebben om Sugar te kunnen onderhouden; Sugars fascinatie voor het dagelijks leven van William en Agnes die zo ver gaat dat ze gaat stalken; Sugars carrièrestap tot goevernante). Maar ja, ondanks alles is het boek heel goed en aansprekend geschreven, geeft het een mooie zedenschets van de Victoriaanse tijd, is het laatste gedeelte bepaald spannend, en heb ik het boek met een zucht van spijt weggelegd toen ik het uit had. Het einde vond ik bevredigend (want: passend) en onbevredigend (want: je wilt méér weten, natuurlijk) tegelijk, en de 'uitleiding' was wat mij betreft dus geniaal: "An abrupt parting, I know, but that's the way it always is, isn't it? You imagine you can make it last for ever, then suddenly it's over."

ja hallo! sinds wanneer was IQ en achtergrond aan elkaar gelinkt?! Je hoeft alleen naar de Britse royal family te kijken om te weten dat een 'goede' komaf geen garantie is voor hersens - anders om is net zo waar. Een kind van een hoer kan net zo goed intelligent en leergierig zijn als ieder ander. Trouwens, als je _wel_ zonodig haar intelligentie aan een 'goed genetisch achtergrond' wilt koppelen, het zou heel goed kunnen dat haar vader een advocaat of een dokter of zoiets was. Of een wethouder... (maar nee, dit is meer een OT loekgrrls discussie over een coke snuivend hoerenloper ;-)

Maar met eruditie bedoel ik niet IQ, maar... nou ja, ik heb maar even in de Dikke van Dale gekeken of ik het juiste woord heb gebruikt. En jawel, daarin wordt heel goed beschreven wat ik bedoel: 'uitgebreide kennis, gepaard met smaak en kritische zin'. Het lijkt me duidelijk dat Sugar heel slim is, maar ze pakt William al de eerste avond in door een gesprek te voeren over boeken en schrijvers die ze allemaal kent. En ze heeft dus ook precies alles gelezen wat hij als ex-student belangwekkend vindt. Dat vindt ik nogal wat voor een autodidact die is opgegroeid in een hoerenkast en een moeder heeft die niet verder komt dan het uitknippen van plaatjes van Maria Magdalena ;-)

tja, het is inderdaad nogal wat, maar zij is ook niet zomaar iemand... eh... ze had ongetwijfeld klanten van wie ze boeken kon lenen/krijgen/stelen. Het was toch zo dat dat kroeg waar ze in het begin kwam vol was met dronken studenten en wannabe schrijvers?

Ja, dat klopt. Misschien wist ze wel via die kroeg en haar andere klanten wat een 'must' was om te lezen, en wat de gangbare mening over bepaalde boeken en schrijvers was. En overigens meen ik me te herinneren dat er sprake van was dat ze ook stiekum naar de bibliotheek ging, of klopt dat niet?

het is voor haar belangrijk dat ze alles komt te weten over William's leven - ze is volledig afhankelijk van hem. Een goede hoer doet alles om een goede klant naar zijn zin te maken. Haar bijna hysterisch interesse in zijn leven komt voort uit haar vrees om de beste klant die ze ooit heeft gehad te verliezen.

Hier heb je gelijk in, denk ik. Zo gezien is het weer een van de aspecten waaraan je kunt zien hoe een vrouw in die tijd totaal afhankelijk was van de sociale ruimte die ze kreeg.

de relatie tussen Governess Sugar en William is me helemaal niet duidelijk meer. Is ze inmiddels toch een beetje verliefd op hem?

Dat vond ik een wat minder goed uit de verf komende aspect van het boek: in het begin is heel duidelijk hoe Sugar over haar klanten/alle mannen denkt, dus ook over William. Later krijgt ze waardering voor hem omdat hij haar uit de hoerenkast heeft weggehaald, en genereus onderhoudt. Maar haar positie als goevernante is in zekere zin een stap terug: ze lijkt nu wel een respectabel leven te hebben, maar haar sexuele macht over William neemt af.

Die droge lippen en ruwe handen van Sugar - ik krijg zelf zowat jeuk van, zo opdringerig aanwezig zijn ze.

Ja, dit is superonwaarschijnlijk. Ik moest steeds denken aan de hoofdpersoon van The singing detective, al had die een ander type ziekte, geloof ik, maar vooral het voortdurende schilferen van haar huid leek me ronduit smerig. Misschien heeft dit een symbolische betekenis, maar ja, welke?

Maar er is in ieder geval genoeg over gemailed, dus ik beperk mij tot 1 ding (zonder iets te verklappen): is het abrupte einde nu een 'flaw' (om met Virginia Woolf te spreken), of is het een teken van beheersing van de stof door de schrijver (die natuurlijk hier en daar onconventioneel/modern te werk gaat)? De verteller is er wel van bewust, maar je vraagt je af waarom de schrijver ervoor gekozen heeft...

In een van de interviews spreekt Faber over een eventueel volgend boek. Hij zou dat willen laten spelen rond de Eerste Wereldoorlog. Hij heeft het idee dat Sophie, de dochter van William, daar een prominente rol in zou kunnen spelen. Het is dus niet echt een vervolg op de Crimson petal maar meer een geheel nieuw verhaal met 1 bekend personage.

Samenvatting 
Marion (Schippie)

Nog meer over dit boek....: 

schrijver: 

boektitel: 

Lelieblank, scharlaken rood

isbn: 

9789057590603

genre: 

leeslijst: 

maand: