Tweede tekst in de bloemlezing Arme Liza zijn reisbrieven van de Rus Fonvizin (1745 - 1792) uit Frankrijk. Heel anders van toon dan de gevoelige vertelling over Liza. Met hooggespannen verwachtingen is Fonvizin naar Parijs gereisd waarover in Rusland paradijselijke verhalen de ronde doen. In één opzicht terecht, zegt hij, de toneelkunst is in Parijs tot ongekende hoogte gestegen, vooral de komedie bloeit als nooit tevoren. Over het zedelijk peil van de parijzenaars is hij echter diep verontwaardigd. Hij ontdekt dat de dames die fantastisch gekleed gaan, van top tot teen met briljanten behangen, ontuchtige meiden zijn, een speciale stand: ''les filles''. Om zich van hen te onderscheiden dragen de adellijke dames niet het kleinste briljantje. ''Juwelen zijn het uithangbord van de ontucht geworden''.
Russische Literatuur
ik ben alweer toe aan het derde essay uit de bundel 'De Russische leeslijst' van het journalistenduo Genis en Vajlj. Hoofdpersoon in dit essay is de mij volledig onbekende Aleksandr Radisjtsjev (1749-1802). Jop had het al over het feit dat deze schrijver de eerste Rus was die veroordeeld werd om zijn letterkundige activiteit. Wat Radisjtsjev al aan faam geniet, komt door zijn revolutionaire karakter, eerder dan door zijn literatuur zelf. Menig Rus kent alleen de titel van zijn grootste werk: 'Reis van Petersburg naar Moskou'. Dit werk is, anders dan de titel doet vermoeden, geen reisverslag - plaatsnamen langs de route Petersburg-Moskou fungeren als hoofdstuktitel, en daar houdt het reiselement wel mee op.
ik heb net de inleiding en het eerste essay uit 'De Russische leeslijst' gelezen. Dit is een essaybundel van Aleksandr Genis en Pjotr Vajlj over de klassieke Russische literatuur, dat wil zeggen, de boeken die zij op school hebben moeten lezen.
Jop noemde dit boek al even, omdat zij van dezelfde auteurs 'Arme Liza', een boek met verhalen en fragmenten bespreekt. 'Arme Liza' is duidelijk bedoeld als illustratie bij de essaybundel, omdat de literatuur in deze bundel in dezelfde volgorde staat als de essays.
Het idee is dat Jop de verhalen en fragmenten bespreekt, en ik daar op basis van de essays extra achtergrondinformatie bij verstrek en onduidelijkheden probeer te verhelderen.
Ivan Sergejevitsj Toergenjev (1818-1883)
(deelbespreking van Arme Liza)
De briefwisseling
Toergenew past de bekende literaire truc toe van het pakje brieven dat -in dit geval- een stervende vriend aan de hoofdpersoon overhandigt. Daarna krijg je die brieven te lezen. Altijd weer een verrassing dat je mee kunt leven met iets dat zolang geleden en in zo'n ander land is bedacht. De man en vrouw kennen elkaar maar hebben elkaar lang niet gezien. Hij heeft het onaangename bericht voor haar dat zijn neef met wie de vrouw zou zijn gaan trouwen net aan iemand anders een aanzoek heeft gedaan. Je verwacht dat
hij troostende woorden zal schrijven, maar hij schrijft:
''Ik zal u evenmin gaan troosten. Als mensen anderen troosten willen zij zich in het gros van de gevallen ontdoen van een onaangenaam gevoel van onwillekeurig zelfmedelijden..''
Deze derde aflevering vier schrijvers tegelijk, want alleen Poesjkin
De post bracht Arme Liza, bloemlezing uit de klassieke Russische literatuur, vertaald en samengesteld door Arie van der Ent. Het is verschenen bij Ad.Donker in Rotterdam. Het heeft een aardige ontstaansgeschiedenis: Pjotr Vajlj en Aleksandr Genis herlazen de boekenlijst van hun middelbare school en schreven over die boeken een verzameling essays die Nienke zal recenseren. De bundel die ze Arme Liza hebben genoemd naar het eerste verhaal uit 1792 geeft een bloemlezing uit de bijbehorende teksten. Ik voorzie dat een bespreking van de bloemlezing als geheel een vlak verhaal zou worden en kies voor steeds een korte bespreking van elke tekst.